Zastosowanie lasera diodowego 980 nm

w leczeniu hipertrofii dziąsła jako powikłania leczenia ortodontycznego – opis przypadku

Hipertrofia i hiperplazja dziąsła to najczęstsze z patologii przerostowego zapalenia dziąseł. Hipertrofia, czyli przerost, to zmiana polegająca na zwiększeniu objętości tkanki lub narządu wskutek zwiększenia wielkości poszczególnych komórek. Natomiast hiperplazja, czyli rozrost, to powiększenie tkanki lub narządu na skutek zwiększenia liczby komórek. W badaniu klinicznym niezmiernie trudno odróżnić te zmiany, dlatego często konieczne jest wykonanie badania histopatologicznego dla potwierdzenia pierwotnego rozpoznania [1].

Zmiany przerostowe w obrębie jamy ustnej mogą mieć charakter przewlekły, ostry, uogólniony lub zlokalizowany. W zależności od umiejscowienia wyróżniamy przerost: marginalny (w obrębie dziąsła brzeżnego), brodawkowaty (w zakresie brodawki dziąsłowej) i rozlany (w obrębie brodawki i dziąsła brzeżnego) [2]. Klinicznie łagodna hipertrofia dziąsła obejmuje 1/3 wysokości korony zęba, a duża zakrywa ponad 50% korony zębowej [1].

Zjawisko przerostowego zapalenia dziąseł często towarzyszy leczeniu ortodontycznemu zębów i może wynikać zarówno ze złej higieny pacjenta, jak i alergii na metale zawarte w elementach aparatu ortodontycznego [3].

Jednym z podstawowych alergenów, który może znajdować się w stopach metali wykorzystywanych podczas leczenia ortodontycznego, jest nikiel. Jednakże są również znane przypadki uczulenia na złoto i pallad [4].

Do głównych powikłań przerostowego zapalenia dziąseł można zaliczyć: opóźnione wyrzynanie zębów stałych, niepełne wyrznięcie zębów mlecznych, szerokie przestrzenie międzyzębowe, przesunięcia zębów, wady zębowe, akumulację płytki nazębnej, pogorszenie funkcji żucia i mowy, złą estetykę i gorsze samopoczucie pacjenta [5-7].

W artykule został opisany przypadek pacjenta, u którego rozpoznano hipertrofię dziąsła w okolicy prawego kła w szczęce. W leczeniu wykorzystano zalety lasera diodowego Exo X1 o długości fali 980 nm.

Opis przypadku

Pacjent, lat 19, został skierowany przez lekarza ortodontę celem usunięcia zmiany przerostowej w okolicy zęba 13. Obraz kliniczny zmiany przedstawiał owalny twór o wymiarach 6 mm x 5 mm, umiejscowiony przy zębie 13 (fot. 1). Zmiana rozprzestrzeniała się z dziąsła brzeżnego na brodawkę miedzyzębową, zakrywając w 1/2 część dodziąsłową korony zęba 13. Zmiana miała kolor i konsystencję niezmienionej części dziąsła. Wstępne badanie kliniczne pozwoliło na rozpoznanie zmiany jako odizolowanej hipertrofii dziąsła. Za najlepszą metodę leczenia uznano jej wycięcie za pomocą lasera diodowego 980 nm celem uzyskania hemostazy przed przyklejeniem zamka ortodontycznego.

W celu zapewnienia pacjentowi lepszego komfortu zabieg został wykonany w znieczuleniu nasiękowym Citocartin® 100 (40 mg + 0,01ml)/ml, 1 ampułka x 1,7ml (Molteni Stomat Sp. z o.o., Polska) przy użyciu komputerowego systemu Calaject™ (Rønvig Dental Mfg. A/S, Dania).

W procedurze chirurgicznej został wykorzystany laser Exo X1 (Dochem, Shanghai) (fot. 2). Parametry pracy lasera – moc lasera: 5 W, czas przerwy: 200 ms, długość trwania impulsu: 50 ms, tryb pracy (PW), średnica włókna: 0,4 mm. Zmianę usunięto, wykonując nacięcie laserem przebiegające równolegle z koroną kliniczną zęba 13 (fot. 3-5).

Przed przyklejeniem zamka ortodontycznego oczyszczono koronę za pomocą szczoteczki na kątnicę i pasty do zębów (fot. 6). Oczyszczona powierzchnia korony zęba została wytrawiona za pomocą 37-proc. kwasu ortofosforowego przez 40 sekund. Zamek ortodontyczny przyklejono przy użyciu płynnego kompozytu (fot. 7, 8).

Po zabiegu zalecono stosowanie płukanek ustnych na bazie 0,2-proc. chlorheksydyny 3 razy dziennie przez 3 dni oraz zaniechanie czynności mogących działać szkodliwie na tę okolicę. Pacjent przeszedł również instruktaż właściwej higieny jamy ustnej.

Pobrany materiał przesłano do badania histopatologicznego, w którym stwierdzono obraz hipertrofii tkanek.

Dyskusja

Zabiegi chirurgicznego usunięcia przerostu dziąsła oraz poprawa reżimu higienicznego jamy ustnej są metodami z wyboru przy leczeniu hipertrofii dziąseł [8]. W przypadku przerostu dziąseł z głębokimi kieszonkami i utratą kości wskazana jest gingiwektomia [9]. Czasami jednak u pacjentów z niezadawalającą higieną zdarza się, że rezultaty zabiegu są nietrwałe i wymagane jest wykonanie powtórnego zabiegu gingiwektomii [10].

Zabieg usunięcia hipertrofii dziąsła może zostać przeprowadzony za pomocą tradycyjnego skalpela (metoda konwencjonalna), ale coraz częściej sięga się po nowoczesne metody (elektroskalpel, zabiegi z użyciem laserów). Elektrochirurgia powoduje niestety termiczne uszkodzenie sąsiadującej z polem zabiegowym tkanki, a jej użycie jest ograniczone u osób z rozrusznikami serca [11-17].

W literaturze naukowej opisane zostały przypadki wycięcia hiperplazji dziąseł z użyciem lasera CO2 [11]. Również laser Er:YAG jest często stosowany jako alternatywa tradycyjnych technik dzięki takim właściwościom, jak zwiększona precyzja cięcia i zmniejszone krwawienie (brak konieczności zakładania szwów). Dodatkowo nie występuje nadmierne niszczenie otaczających tkanek miękkich oraz nie dochodzi do znaczącego wzrostu temperatury w miazdze zęba, dzięki czemu można go stosować nawet w sąsiedztwie zębów żywych bez ich uszkodzenia i wpływu na ich żywotność [14].

Coraz częściej w chirurgii tkanek miękkich stosowany jest laser diodowy. Laser ten nie wchodzi bowiem w interakcję z tkankami twardymi, dzięki czemu idealnie nadaje się do usuwania tkanki miękkiej. Laser diodowy pozwala na uzyskanie hemostazy rany, co skutkuje brakiem konieczności zakładania szwów i mniejszym bólem pozabiegowym. Dodatkowo działa bakteriobójczo w obrębie pola zabiegowego [15-17].

W chirurgii najczęściej stosowana jest długość fali z zakresu 810-980 nm. Jednakże najlepszą absorpcją w hemoglobinie charakteryzuje się laser o fali długości 980 nm, która pozwala na szybszą fotoablację tkanek miękkich i hemostazę naczyniową w porównaniu do innych długości (fot. 9).

Laser o długości fali 980 nm z zakresu bliskiej podczerwieni potrafi penetrować tkankę na głębokość do 8-10 mm. Tak głęboka transmisja światła w tkance może powodować znaczny uraz termiczny, jeżeli ustawienia parametrów pracy lasera nie będą właściwe. Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że praca lasera o długości fali z zakresu bliskiej podczerwieni charakteryzuje się większym rozproszeniem światła w obrębie tkanki w porównaniu do laserów o innych długościach wiązki światła. Taka charakterystyka lasera diodowego wymusza na klinicystach stosowanie odpowiedniego modelu postępowania, aby nie powodować uszkodzenia termicznego naświetlanej tkanki. Ogólnie podkreśla się przewagę pracy laserem diodowym w trybie pulsacyjnym w porównaniu do pracy ciągłej. Podczas pracy z laserem w trybie pulsacyjnym możliwe jest ustawienie wysokiej mocy wyjściowej urządzenia laserowego w zakresie 5-6 W. Należy jednak pamiętać o odpowiednim dostosowaniu parametrów długości trwania impulsu i przerwy pomiędzy nimi, aby praca przebiegała płynnie, bez nadmiernego uszkodzenia termicznego okolicznych tkanek.

Podsumowanie

Dzięki intensywnemu rozwojowi technik stwarzających możliwości doskonalenia aparatury laserowej oraz gromadzeniu doświadczeń klinicznych uzyskuje się coraz lepsze wyniki leczenia przy użyciu promieniowania laserowego. Jak opisano w artykule, półprzewodnikowe lasery mogą być skutecznie stosowane w procedurach ortodontyczno-chirurgicznych, m.in. w usunięciu przerostu dziąsła, ułatwiając zabieg oraz znacznie skracając jego czas.

Piśmiennictwo:

1. Radwan-Oczko M.: Wybrane patologie przebiegające z powiększeniem objętości dziąseł. Przyczyny, obraz kliniczny, histologiczny i leczenie. „Dental Forum” 1/2008/XXXVI, 61-71.
2. Chang J.Y., Kessker H.P., Wright J.M.: Localized juvenile spongiotic gingival hyperplasia. „Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. Oral Radiol. Endod.” 2008; 106 (3): 411-8.
3. Özkaya E., Babuna G.: Two cases with nikel-induced oral mucosal hyperplasia: a rare clinical form of allergic contact stomatitis? „Dermatol Online J.” 2011; 17(3): 12.
4. Kabashima K., Miyachi Y.: Gingival hyperplasia due to metal allergy. „Clin Exp Dermatol.” 2005; 30(1): 88-9.
5. Kantarci A. i wsp.: Apoptosis in gingival overgrowth tissues. „J Dent Res.” 2007 Sep; 86(9): 888-92.
6. Chaturvedi R.: Idiopathic gingival fibromatosis associated with generalized aggressive periodontitis: a case report.
„J Can Dent Assoc.” 2009; 75: 291-5.
7. Doufexi A., Mina M., Ioannidou E.: Gingival overgrowth in children: epidemiology, pathogenesis, andcomplications: a literature review. „J Periodontol.” 2005; 76: 3-10.
8. Kavvadia K. i wsp.: Gingival fibromatosis and significant tooth eruption delay in an 11 year old male. A 30 month follows up. „Int J Pediatr Dent.” 2005; 15: 294-302.
9. Carranza F.A., Hogan E.L.: Carranza’s Clinical Periodontology – Gingival enlargement. W.B. Saunders Company, Philadelphia, Penn; 2006: 373-90.
10. Witkop C.J. Jr.: Heterogeneity in gingival fibromatosis. „Birth Defects.” 1971; 7 (7): 210-21.
11. Gama S.K.C. i wsp.: Effectiveness of CO2 laser in removal of papillary gingival hyperplasia. „Dental Press J Orthod.” 2012; 17(2): 33e1-6.
12. Hoed-Petersen B.: The potential use of CO2 laser gingivectomy for phenytoin-induced gingival hyperplasia in mentally retarded patients. „J Clin Periodontol.” 1993; 20 (10): 729-31.
13. Dawes J.C. i wsp.: Electrosurgery in patients with pacemakers/implanted cardioverter defibrillators. „Ann Plast Surg.” 2006; 57(1): 33-6.
14. Walsh L.J.: Erbium dental lasers and bone modification. „Aust Dent Pract.” 2008; Sept/Oct: 106-8.
15. Ishikawa I., Aoki A., Takasaki A.A.: Clinical application of erbium:YAG laser in periodontology. „J Int Acad Periodontol.” 2008; 10(1): 22-30.
16. Matys J., Dominiak M.: Assessment of pain during uncovering implants with Er:YAG laser. „Implantol Stomatol.” 2014; 5(2): 52-4.
17. Junji K., Wijeyeweera R.L.: The effect of CO2 lasers irradiation on oral soft issue problems in children in Sri Lanka. „Photomed Laser Surg.” 2007; 25(4): 264-8.

The use of a diode laser with wavelength of 980 nm in a gingival  hypertrophy treatment as a complication of orthodontic treatment – a case study

Autorzy:
lek. stom. Jacek Matys
Praktyka Stomatologiczna, Wschowa
dr n. med. Rafał Flieger
Praktyka Implantologiczna, Kościan

Słowa kluczowe:
hipertrofia dziąsła, przerost dziąsła, laser diodowy, leczenie ortodontyczne.

Key words:
gingival hypertrophy, gingival enlargement, diode laser, orthodontic treatment.

Streszczenie:
Hipertrofia dziąsła jest patologicznym stanem przerostowym dziąsła, który może wystąpić u osób stosujących niektóre leki, u pacjentów ze złą higieną jamy ustnej, towarzyszyć leczeniu ortodontycznemu. Nieleczony stan może doprowadzić do zaburzeń wyrzynania zębów, wad zębowych, akumulacji płytki nazębnej, pogorszenia funkcji żucia i mowy, złej estetyki, gorszego samopoczucia pacjenta. W leczeniu najpopularniejszą metodę stanowi gingiwektomia. W artykule przedstawiono przypadek pacjenta z hipertrofią okolicy zęba 13, u którego zastosowano metodę leczenia wykorzystującą laser diodowy.

Summary:
Gingival hypertrophy is a pathological enlargement state of the gums that can occur in people taking certain medications, patients with poor oral hygiene, accompany orthodontic treatment. Not treated, the condition can lead to disorders of teeth eruption, malloclusion, accumulation of plaque, deterioration of chewing and speech function, poor aesthetics, worse frame of mind of the patient. The most common treatment is gingivectomy. The article presents the case of a patient with hypertrophy around the tooth 13, in whom a method of treatment was applied by means of a diode laser.