Ból podniebienia – częste przyczyny

Przewlekła suchość w ustach, ostry kawałek jedzenia, mechaniczne uszkodzenie szczoteczką do zębów czy gryzionym w zamyśleniu długopisem to częste powody zapalenia podniebienia. Niektóre z przyczyn są wynikiem zwykłej nieostrożności i nie wymagają specjalnego traktowania, lecz powodów bólu podniebienia może być więcej, a objaw ten może zwiastować poważną chorobę. Zapraszamy do lektury artykułu o możliwych przyczynach zapalenia podniebienia.

Zdjęcie ilustracyjne / Adobe Stock

Uczucie suchości w ustach może sprzyjać odczuwaniu bólu i pieczeniu w okolicach podniebienia.

Sucha śluzówka jamy ustnej może być efektem zaburzenia funkcji gruczołów ślinowych bądź objawem choroby ogólnoustrojowej.

Kserostomia – suchość w jamie ustnej

Do suchości w ustach mogą prowadzić leki o działaniu:

• moczopędnym
• przeciwdepresyjnym
• antyhistaminowym
• neuroleptycznym
• pobudzającym układ współczulny
• rozszerzającym oskrzela
• przeciwlękowym
• chemioterapeutyki
• narkotyczne leki przeciwbólowe
• cytostatyki
• stymulującym układ immunologiczny

Jednym z symptomów poważnych chorób jest kserostomia. To między innymi choroby:

• nadczynność tarczycy
• cukrzyca
• reakcja po odrzuceniu przeszczepu szpiku kostnego
• sarkoidoza
• awitaminoza
• stany lękowe
• AIDS
• odwodnienie
• kolagenozy (zespół Sjogrena)
• grzybica
• alergie

Suchość w gardle może być również skutkiem:

• ubocznym radioterapii, zwłaszcza naświetlania głowy czy szyi.
• uszkodzenia mechanicznego (protezą, szczoteczką do zębów)
• aft
• chorób zębów
• chorób zatok
• refluksu
• chorób nowotworowych

Ze względu na bardzo szeroki wachlarz chorób, których symptomem jest kserostomia, nie należy ignorować objawów wysuszenia śluzówki w ustach. Zapaleniu podniebienia, oprócz uczucia suchości mogą towarzyszyć:

• pieczenie lub palenie języka i warg
• trudności w żuciu i połykaniu pokarmu
• zaburzenia odczuwania smaku
• trudności w mowie
• podatność na infekcje i owrzodzenia
• próchnica
• kandydoza
• wygładzenie lub pobrużdżenie języka
• zanik brodawek

Do zapalenia śluzówki podniebienia wystarczy jednak zwykła nieostrożność lub nadgorliwość w codziennej pielęgnacji jamy ustnej. Przypadkowe napicie się czy zjedzenie zbyt gorącego jedzenia może wywołać silne podrażnienie śluzówki podniebienia, a w konsekwencji silny, przewlekły ból.

Do podrażnienia tkanek podniebienia może dojść w wyniku chrapania, spowodowanego np. przeziębieniem czy katarem, a także w wyniku gwałtownych wymiotów, zgagi czy refluksu. Cofająca się treść pokarmowa i kwaśne soki trawienne mogą silnie zaognić delikatną tkankę podniebienia.

Zaburzona równowaga zasadowo-kwasowa w jamie ustnej sprzyja powstawaniu nadżerek, próchnicy, nieprzyjemnemu zapachowi z ust, bólom dziąseł, języka i chrypce.

Bolesność podniebienia może mieć podłoże w infekcjach jamy ustnej z powodu inwazji wirusowej, bakteryjnej czy grzybicznej.

Wystarczy chwilowy spadek odporności związany ze stresem, przeziębieniem, czy zaawansowanym stanem próchnicy w ustach, a zapalenie obejmie również wargi, język, policzki.

Drogą przedostania się patogenów do jamy ustnej może być pocałunek, stosunek oralny, brudne ręce czy przedmioty brane do ust.

Ból podniebienia może być spowodowany przez zapalenie zatok, anginę czy zwykły katar, lecz również może manifestować jeden z nowotworów jamy ustnej.

Rak podniebienia  

Nowotwór podniebienia jest stosunkowo rzadkim rodzajem raka, bo dotyczy ok 1% przypadków onkologicznych jamy ustnej w Polsce, lecz ze względu na brak powszechności, może być niewłaściwie lub zbyt późno rozpoznany. A im szybciej nastąpi rozpoznanie, to tym lepsze są rokowania.

Nowotwór podniebienia charakteryzuje się wysokim stopniem złośliwości, szybko nacieka na sąsiadujące tkanki i dokonuje przerzutów na pobliskie węzły chłonne.

Rak podniebienia przyjmuje postać rozlanego nacieku, guzka, małego lub głębokiego owrzodzenia. Postęp choroby jest agresywny i szybko naciek roznosi się na kości podniebienia, nos i zatoki.

Jednym z częstych objawów jest ból i trudności w mówieniu (mówienie przez nos).

Szybka diagnoza i podjęcie leczenia skutkują dużą ilością wyleczonych pacjentów (ponad 80%), lecz w przypadku zaawansowanego stanu, leczenie może nie przynieść skutku lub spowodować odnowę raka po kilku latach, z gorszym rokowaniem.

Niestety, większość pacjentów trafia na oddział onkologiczny w zaawansowanym stadium choroby, gdzie niezbędne są już radykalne metody leczenia, a przecież wczesna diagnoza, na poziomie wizyty kontrolnej u lekarza stomatologa mogłaby nieporównywalnie podnieść szanse chorego.

Leczenie nowotworu podniebienia zależy od stanu ogólnego pacjenta, stopnia zaawansowania choroby, rodzaju nowotworu, jego umiejscowienia i stopnia złośliwości.

Metod leczenia raka podniebienia jest kilka: od naświetlania miejsc zajętych zmianami nowotworowymi, przez techniki chirurgiczne, aż po całkowitą resekcję zmian wraz z częścią szczęki.

Dlatego też operacje, które wymagają usunięcia znacznych partii tkanek (co prowadzi np. do otwarcia jamy ustnej na część nosową) prowadzone są w połączeniu z technikami rekonstrukcyjnymi z zakresu chirurgii plastycznej.