Cała prawda o bezpiecznym wybielaniu zębów

W ciągu ostatnich lat lawinowo rośnie zainteresowanie estetycznymi zabiegami wybielania zębów. Mimo że w Stanach Zjednoczonych szał na białe zęby minął, to w Europie pacjenci wciąż dążą do idealnej bieli.

Od końca 2012 r. obowiązuje dyrektywa europejska dotycząca bezpiecznego wybielania zębów. Określa ona maksymalne dopuszczalne stężenie nadtlenku wodoru w preparatach stosowanych przy tego typu zabiegach; jednocześnie klasyfikuje je jako produkty kosmetyczne.

Główny Inspektorat Sanitarny i izby lekarskie przestrzegają przed korzystaniem z preparatów niezgodnych z dyrektywą unijną. Jeśli lekarze nie stosują się do zaleceń, mogą zostać ukarani grzywną za naruszenie przepisów oraz zobowiązani do utylizacji materiałów z nadmierną zawartością H₂O₂.

Warto zatem pamiętać, iż według obowiązującego prawa nadtlenek wodoru i związki go uwalniające mogą być stosowane w ilości do 6% H₂O₂ obecnego lub uwolnionego.

Wyroby, które legalnie może nabywać wyłącznie lekarz dentysta, mogą mieć od 0,1% do 6% H₂O₂. Podczas pierwszego zastosowania środka do wybielania zabieg może być wykonany wyłącznie przez lekarza dentystę, dopiero następny cykl może być wykonany przez higienistkę dentystyczną lub ewentualnie przez pacjenta w domu.

Wybielanie, a nawet samodzielne kupno jakiegokolwiek preparatu do tego typu zabiegów nie jest dozwolone pacjentom do 18 roku życia.

Trochę historii – jak kiedyś wybielano zęby

Już w starożytnym Rzymie wybielano zęby, stosowano do tego typu zabiegów ludzki mocz, ponoć najlepsze właściwości miał dziecięcy. Następnie na przestrzeni wielu lat specyfikiem gwarantującym biel zębów były: popiół drzewny, sproszkowany róg jeleni, wapno chlorowane, tlenek glinu, sól i soda oczyszczona.

Nadtlenku wodoru po raz pierwszy użyto w 1884 r. Następnie przechodził on wiele modyfikacji.

Szkliwo zębów

Szkliwo jest najtwardszą tkanką organizmu, jego twardość to ok. 3250 HB. W 95% składa się z substancji nieorganicznych, głównie apatytów. Szkliwo nie zawiera komórek ani wypustek komórkowych, jest więc tkanką nieregenerującą się.

Po zabiegu wybielania przez krótki okres szkliwo jest odwodnione i bardziej podatne na przebarwienia.

Po nałożeniu preparatu wybielającego na powierzchnię zęba nadtlenek wodoru dyfunduje do szkliwa i przekracza zębinę. Reaguje z chromoforami (substancje barwne) i powoduje ich przebarwienie w tkankach twardych zęba.

Gdy wybielanie jest prowadzone zbyt agresywnie, powstaje ryzyko utlenienia białek szkliwa i zębiny, a to prowadzi do kruchości tych tkanek.

Przed przystąpieniem do zabiegu wybielania należy wykonać dokładne badanie jamy ustnej, pacjent musi zostać poinformowany o wszystkich alternatywach i ryzyku, jakie niesie ze sobą zabieg. W dokumentacji medycznej powinna być zamieszczona pisemna zgoda pacjenta.

Przed zabiegiem i po zabiegu powinno zostać wykonane zdjęcie.

Przed przystąpieniem do wybielania warto wyeliminować pacjentów, u których takie czynności są przeciwwskazane, czyli:

• młodzież do 18 roku życia (gdyż nie zakończyły się u nich rozwój zębów i mineralizacja);

• kobiety ciężarne i w okresie laktacji;

• pacjentów ze znacznymi pęknięciami w obrębie szkliwa;

• osoby uczulone na jakikolwiek składnik preparatu do wybielania;

• osoby ze stałym aparatem ortodontycznym (zabieg można u nich wykonać po ok. 6 miesiącach od zdjęcia aparatu);

• pacjentów z zaawansowaną choroba przyzębia;

• pacjentów z recesjami dziąsłowymi i nieszczelnymi wypełnieniami (to może otwierać drogę materiałom wybielającym do wnikania w kanaliki zębinowe);

• pacjentów z nierealistycznymi oczekiwaniami.

Przebarwienia mogą dotyczyć wszystkich zębów lub tylko niektórych. Intensywność zmiany barwy waha się od ledwo dostrzegalnej do bardzo wyraźnej, będącej problemem natury estetycznej i często terapeutycznym.

Do powstania przebarwień na powierzchni zębów przyczyniają się między innymi:

• mineralizacja komory spowodowana urazem;

• krwotok miazgi w wyniku urazu lub podczas ekstyrpacji;

• obecność martwej miazgi w komorze zęba;

• picie mocnej kawy i herbaty;

• palenie tytoniu;

• zażywanie antybiotyków (głównie tetracyklin);

• chemioterapia;

• niedokrwistość hemolityczna noworodków;

• wady wrodzone.

Wskazania do zabiegu wybielania to: przebarwienia nabyte powierzchniowe, przebarwienia nikotynowe, spowodowane przez nadmierne spożywanie kawy i herbaty, przebarwienia związane z wiekiem, przebarwienia tetracyklinowe, łagodna postać fluorozy.

Po zabiegu wybielania zębów należy zalecić pacjentowi tzw. białą dietę na 48-72 godziny. Powinien unikać ciemnych potraw i napojów oraz palenia papierosów. Jeśli pacjent nie potrafi rzucić palenia, lepiej odradzić mu zabieg, gdyż jego efekty nie będą długotrwałe.

Zalecane pokarmy to: gotowane mięso kurczaka, ryby, biały ryż, jasne sosy i makarony, banany.

Efekt wybielania zależy w dużej mierze od samego pacjenta, jego nawyków żywieniowych i higienicznych; zazwyczaj utrzymuje się od 6 miesięcy do 2 lat.

Przy dzisiejszych bezpiecznych organicznych żelach zabieg można powtarzać nawet co pół roku, by podtrzymać efekt pierwotny.

Rodzaje wybielania zębów

Istnieje kilka rodzajów wybielania zębów, najprostszy podział wyróżnia wybielanie:

a) w gabinecie. Wybielanie może być wykonane przy użyciu lamp LED lub UV, a także z zastosowaniem lasera;

b) wybielanie domowe przy użyciu nakładek;

Wybielanie zębów w gabinecie

Wybielanie w gabinecie może być stosowane jako zabieg zewnętrzny i wewnętrzny po leczeniu kanałowym (wizyty powtarza się co 7 dni i po uzyskaniu zadowalającego koloru zamyka się ubytek materiałem do wypełnień).

W gabinecie wybielanie wykonujemy na oczyszczonych wcześniej zębach. Na ok. 2 tygodnie przed zabiegiem wybielania wskazane jest usunięcie złogów nazębnych i piaskowanie. Przed rozpoczęciem zabiegu smarujemy usta pacjenta wazeliną i zakładamy retraktor warg, by uchronić się przed niechcianym uszkodzeniem i jednocześnie mieć dobre pole widoczności. Przed zastosowaniem żelu wybielającego przecieramy zęby aktywatorem, który przyspieszy proces rozjaśniania. Następnie nanosimy ok. 2 mm żelu wybielającego na powierzchnię przedsionkową każdego zęba.

Wybielanie zębów z zastosowaniem nakładek

Pobieramy wycisk zębów górnych i dolnych, na podstawie których technik wykona szyny. Kolejna wizyta to przymiarka gotowych nakładek i dopasowanie ich, ze względu na bezpieczeństwo, głównie do linii dziąsła. Pacjent dostaje preparat wybielający do domu i zgłasza się na wizyty kontrolne średnio co 2 tygodnie.

Stosowanie metody nakładkowej w domu może wiązać się z powikłaniami, takimi jak: podrażnienie dziąseł, podrażnienie gardła spowodowane połykaniem nadtlenku wodoru w nocy, wrażliwość języka i zębów, zaburzenia dotyczące stawów skroniowo-żuchwowych.

Po kilku dniach od zakończenia wybielania dolegliwości zazwyczaj ustępują.

Zarówno po wybielaniu gabinetowym, jak i domowym częstym problem są niesymetrycznie wybielone zęby. Zdarza się również, że widoczne są miejsca w obrębie szkliwa, gdzie zlokalizowane są naturalne złogi wapnia. Jednak zazwyczaj w ciągu kilku dni wszystko wraca do normy.

Wcieranie w tkanki zęba specjalnego preparatu – najlepiej amorficznego fosforanu wapnia – chroni szkliwo i pomaga przezwyciężyć nadwrażliwość pozabiegową.

Warto pamiętać

Kolor zębów wiąże się ze składem chemicznym, stosunkiem ilościowym wapnia do fosforu. Zęby kremowe są najbardziej odporne na próchnicę i wszelkiego rodzaju urazy, gdyż odznaczają się najlepszym zmineralizowaniem. Zęby białe są bardziej podatne między innymi na próchnicę i wszelkie uszkodzenia.

Różnice barwy mogą występować w poszczególnych rejonach uzębienia i na różnych powierzchniach jednego zęba.

Wykonywanie zabiegu wybielania lege artis jest bezpieczne dla tkanek zęba i zdrowia pacjenta, jednak przed przystąpieniem do takiej czynności warto dokładnie wytłumaczyć pacjentowi, na czym polega.

Zalecenia przed zabiegiem wybielania

Przed wybielaniem należy dokonać zabezpieczenia ubytków pochodzenia próchnicowego i niepróchnicowego, minimum 2 tygodnie przed wybielaniem oczyścić zęby z kamienia i osadu, usunąć biżuterię z jamy ustnej i jej okolic w celu uniknięcia tatuaży pozabiegowych.

Przeciwwskazania do wybielania

• wiek do 18 lat;

• uszkodzenia mechaniczne lub próchnica zębów;

• zęby w trakcie leczenia;

• ciąża, laktacja;

• alergia.

Wskazania do wybielania zębów

Przebarwienia po nadmiernym spożywaniu kawy i herbaty, paleniu tytoniu, po stosowaniu antybiotyków z grupy tetracyklin bądź innych leków.

Efekty i skutki wybielania zębów

• w czasie zabiegu wybielania lub po nim może wystąpić przejściowa nadwrażliwość na bodźce chemiczne i termiczne;

• wypełnienia, korony, licówki, mosty protetyczne nie ulegną wybieleniu, można je wymienić po zabiegu;

• po zabiegu może pojawić się tkliwość dziąseł i błony śluzowej;

• po zabiegu miejsca nadmiernie zmineralizowane w szkliwie mogą być widoczne jako jasne plamy (efekt przejściowy);

• po wybielaniu przez minimum 48 godzin wskazana jest tzw. biała dieta (należy unikać kolorowych potraw), zalecane jest białe gotowane mięso i ryby, jasne sosy i makarony, banany.

• należy bezwzględnie unikać picia kawy i herbaty. Można pić wodę niegazowaną, jasne alkohole i mleko odtłuszczone;

• należy zrezygnować z palenia.

Utrzymanie efektu wybielania zależy od pacjenta.

Piśmiennictwo:

1. Wagner L.: Profesjonalne wybielanie zębów, Bestom, Łódź 2007.

2. Kielbassa A., Zantner C.: Znaczenie zabiegów wybielania zębów. „Quintes” 2002.

3. Rodrigues J.A., Erhardt M.C.G., Marchi G.M. et al.: Association effect of in-office bleaching and nightguard vital bleaching on dental enamel microhardness. „Braz J Oral Sci” 2003, October/December – Vol. 2 – Number 7.

4. Jańczuk Z.: Stomatologia zachowawcza. Zarys kliniczny. Wyd. PZWL, Warszawa 2008.

Autor:

lek. stom. Elżbieta Grzesiak

Zdjęcia:

Fotolia

Streszczenie:
Od 2012 r. obowiązuje nowe prawo dotyczące wybielania zębów. Został obniżony dopuszczalny procent zawartości nadtlenku wodoru. Warto zapoznać się ze zmianami, a także wytłumaczyć pacjentowi, na czym polega ten kosmetyczny zabieg.