Choroby błony śluzowej jamy ustnej u kobiet ciężarnych i nieciężarnych

Ciąża jest kamieniem milowym w życiu kobiet. Podczas niej mają miejsce złożone przemiany fizjologiczne i hormonalne. Ich powodem nie jest sama ciąża, lecz metaboliczne zmiany tkanek i wzmożone reakcje układu odpornościowego na czynniki lokalne i etiologiczne [1, 2].

Błona śluzowa jamy ustnej jest wyspecjalizowanym typem tkanki, która ma chronić organizm przed zakażeniami i niepotrzebnymi substancjami. Ta pierwsza linia obrony bywa dotknięta przez różne zaburzenia. Zmiany na błonie śluzowej jamy ustnej podczas ciąży były przedmiotem zainteresowania od wielu lat, jednak ich przyczyny nie są dobrze udokumentowane [3, 4]. Opisywane są różne problemy stomatologiczne u ciężarnych, dominowały zapalenie dziąseł i guz ciążowy [nadziąślak ciężarnych – przyp. tłum.] [3].

Ciążowe zapalenie dziąseł jest jedną z najczęstszych chorób jamy ustnej podczas ciąży, obserwowaną aż u 50-98% ciężarnych. Rozpoczyna się około 2 lub 3 miesiąca i nasila się do 8 miesiąca, po czym słabnie wraz ze spadkiem syntezy hormonów [4]. Guz ciążowy jest zmianą występującą u ok. 5% ciężarnych. Z powodu zwiększonej aktywności estrogenów i progesteronu zmiany te są częstsze podczas ciąży [4].

W innych pracach donoszono też o występowaniu ślinotoku [3], rozchwiania zębów [5] i poważnym uogólnionym starciu zębów [6]. Uważa się, że mechanizmy, dzięki którym kobiety ciężarne są podatne na utratę zębów, związane są z zapaleniem przyzębia i zmianami hormonalnymi; higiena również odgrywa pewną rolę [4].

Biorąc pod uwagę fakt, że większość chorób błony śluzowej jamy ustnej jest przewlekła, mogą one wpływać niekorzystnie na jakość życia osób na nie cierpiących [7]. Niektóre są uciążliwe dla chorego, inne mogą powodować poważne zaburzenia [4]. Zmiany, takie jak hiperplazja na tle zapalnym, mogą wykazywać skłonność do szerzenia/rozrastania się i zajmować rozległe obszary jamy ustnej. Wiele zmian może utrudniać żucie, połykanie, wymowę, przeszkadzać w wykonywaniu zabiegów higienicznych jamy ustnej, a nawet w oddychaniu [2]. Co więcej, różne doniesienia wskazują, że niektóre choroby jamy ustnej mogą mieć ujemne konsekwencje dla przebiegu ciąży i dla noworodka. Opisywano związek między chorobami przyzębia a problemami położniczymi, takimi jak poród przedwczesny i niska masa urodzeniowa [8], oraz możliwość zapobieżenia im przez odpowiednie leczenie [9]. Inne prace wskazują na możliwość transmisji infekcji z matki na noworodka [10].

Wiele badań epidemiologicznych i biologicznych poświęcono chorobom jamy ustnej. Jednakże bardzo nieliczne spośród nich dostarczają wystarczających informacji o występowaniu takich schorzeń w okresie ciąży; co więcej, nie ma konkretnych danych co do rozpowszechnienia tych chorób wśród ciężarnych w poszczególnych krajach, np. w Iranie. Takie dane mogą być pomocne we wczesnym rozpoznaniu i opanowaniu chorób, a także wspomagać stomatologów i urzędników publicznej służby zdrowia w ocenie zapotrzebowania na określone świadczenia medyczne i programy promocji zdrowia jamy ustnej oraz ich kosztów. Wiedza pacjentek o przejściowej naturze tych schorzeń może być psychologicznie i/lub emocjonalnie korzystna dla ich podejścia do leczenia.

Biorąc pod uwagę istniejącą lukę w piśmiennictwie, publikowane badanie miało na celu porównawczą ocenę rozpowszechnienia chorób błony śluzowej jamy ustnej wśród kobiet ciężarnych i nieciężarnych. Nasze spostrzeżenia nie tylko przyczynią się do poszerzenia wiedzy w dziedzinie stomatologii, lecz również mogą zachęcić świadczeniodawców do postępowania według zasad najlepszej praktyki i wspierania stosownych programów zdrowotnych, które posłużą matkom, ich nienarodzonym dzieciom i całemu społeczeństwu.

Tab. 1. Choroby błony śluzowej jamy ustnej u kobiet nieciężarnych i ciężarnych.

Materiał i metoda badania kliniczno-kontrolnego chorób błony śluzowej jamy ustnej

W badaniu kliniczno-kontrolnym wzięło udział 400 kobiet, które zostały skierowane do ośrodków leczniczych w publicznych szpitalach związanych z Uniwersytetem Medycznym w Shirazie od sierpnia 2012 roku do marca 2013 roku. 200 ciężarnych (przedział wiekowy: 17-47 lat) wybrano jako grupę badaną, a 200 innych kobiet, które nie były w ciąży w tym ani poprzednim roku, jako grupę kontrolną. Wykluczono osoby z chorobami ogólnoustrojowymi, otrzymujące antybiotyki lub jakiekolwiek inne leki, palące i pijące alkohol.

Po podpisaniu przez pacjentki formularza zgody, wypełniono arkusze danych zawierające wiek, poziom wykształcenia, wywiad położniczy i czas trwania obecnej ciąży, po czym były one badane przez stomatologa, przeszkolonego w zakresie diagnostyki chorób błony śluzowej jamy ustnej i wykonywaniu zdjęć jamy ustnej, wyposażonego w lampę czołową, sterylne plastikowe lusterko i sondę periodontologiczną. Badanie przeprowadzano w pozycji siedzącej, w takich samych warunkach. Wywiad i badanie kliniczne każdej pacjentki odnotowywano w jej karcie. Przy rozpoznawaniu chorób błony śluzowej jamy ustnej posługiwano się wskaźnikami WHO i Bradleya [11, 12].

W przypadku podania w wywiadzie szybkiego wzrostu zmian, parestezji lub bólu, stwierdzenia nietypowego wyglądu, owrzodzenia na ich powierzchni albo podejrzenia guza badane były kierowane do Kliniki Medycyny Jamy Ustnej Uniwersytetu w Shirazie w celu dalszych badań diagnostycznych, w tym biopsji, i ewentualnego leczenia.

Po zebraniu materiału dane z obu grup poddano analizie statystycznej za pomocą oprogramowania SPSS 18.0 [13]; wyliczono wartości t-testu i ilorazy szans. Wartość p 0,05 przyjęto za poziom znamienności.

Wyniki badania błony śluzowej jamy ustnej

Zbadano 200 kobiet ciężarnych i 200 nieciężarnych. Ich wiek wahał się od 17 do 47 lat, wynosząc średnio odpowiednio 30,23 i 33,14 lat. Badane z obu grup miały taki sam poziom wykształcenia.

Z 400 badanych choroby błony śluzowej jamy ustnej stwierdzono u 62 osób, w tym 47 ciężarnych (23,5%) i 15 nieciężarnych (7,5%), co wskazuje, że częstość tych schorzeń była znamiennie wyższa wśród ciężarnych (OR: 3,79; 95% CI: 2,04-7,04).

Stwierdzone schorzenia prezentuje tab. 1. Jako najpospolitsze problemy u kobiet w ciąży zidentyfikowano: zespół pieczenia jamy ustnej {BMS} (5%), nagryzanie błony śluzowej policzka (3,5%), wybroczyny (3%) i zmiany „geograficzne” (2,5%).

Średni wiek kobiet w ciąży ze zmianami w jamie ustnej był znacznie wyższy niż kobiet w ciąży bez takich zmian (p = 0,038). Nie było znamiennego związku między zmianami w jamie ustnej a wiekiem ciążowym (OR = 1,7; 95% CI: 0,7-4,11).

Liczba ciąż u ciężarnych ze zmianami w jamie ustnej była znamiennie wyższa niż kobiet w ciąży bez takich zmian (p = 0,007). Częstość występowania chorób błony śluzowej jamy ustnej była większa u ciężarnych z wymiotami niż u niewymiotujących (OR = 4,94; CI: 1,79-140,1). U tych, które miały w wywiadzie aborcję, była aż ośmiokrotnie większa niż u tych, które aborcji nie dokonywały (OR = 6,6; 95% CI: 2,8-15,8).

Czy zmiany fizjologiczne podczas ciąży mogą współistnieć ze zmianami w obrębie błony śluzowej jamy ustnej

Dyskusja 

Zmiany fizjologiczne zachodzące w organizmie podczas ciąży mogą współistnieć ze zmianami w obrębie błony śluzowej jamy ustnej. Ponieważ zmiany te mogą być klinicznie istotne, w badaniu oceniano występowanie chorób błony śluzowej jamy ustnej u irańskich kobiet w ciąży. Poprzednie doniesienia opisywały głównie kwestię chorób przyzębia u ciężarnych, toteż trudno porównywać z nimi jej wyniki.

Główna obserwacja z badania wskazuje, że 23,5% ciężarnych wykazuje zmiany w obrębie błony śluzowej jamy ustnej, co stanowi znamienną różnicę w stosunku do grupy kontrolnej. Wysoki poziom estrogenów powoduje immunosupresję poprzez zahamowanie funkcji komórek zapalnych. W wyniku tego reakcja organizmu na bakterie z płytki nazębnej powoduje wzrost występowania zmian manifestujących się klinicznie [14].

Podobne wyniki uzyskali Sarifakioglu [15] i Annan [3], rozbieżne natomiast Diaz-Guzman [4]. Powodem tej ostatniej różnicy może być inna metodyka badania. W retrospektywnej pracy Diaz-Guzman przeanalizowano dokumentację jedynie 93 ciężarnych, zaś grupa kontrolna składała się z 5 537 kart pacjentek nieciężarnych. Toteż wyższy odsetek zmian w grupie kontrolnej może wynikać z niedopasowania rozmiarów próby.

Opierając się na spostrzeżeniach z publikowanego badania, można stwierdzić, że najczęstszą chorobą błony śluzowej jamy ustnej podczas ciąży jest zespół pieczenia jamy ustnej. Ponieważ może on być powodowany przez różne czynniki, należy wykluczyć choroby ogólnoustrojowe, jak cukrzyca ciążowa, niedokrwistość czy kandydoza. Najbardziej prawdopodobną jego przyczyną może być niedokrwistość z niedoboru żelaza lub kwasu foliowego. Toteż nacisk ginekologów na suplementację tych mikroelementów podczas ciąży jest bardzo pomocny dla redukowania częstości tego zespołu.

Ropień podokostnowy dziąsła jest związany z przewlekłym zakażeniem okołowierzchołkowym. Obecność takiej zmiany podczas ciąży może prowadzić do szerzenia się próchnicy i zakażenia innych zębów. Jako powody wysokiej zapadalności na to schorzenie kobiet w ciąży wymienia się zmiany w zakresie normalnej flory jamy ustnej, spadek pH śliny, a także zmiany stanu higieny jamy ustnej [16]. W niektórych pracach wspomniano również o wysokiej wartości wskaźnika DMF podczas ciąży [10, 17]. Tak czy inaczej, obecność ropnia dziąsła odzwierciedla brak opieki stomatologicznej i utrzymywanie się przewlekłego ogniska zakażenia w jamie ustnej, wskazując, że pacjentki nie zdają sobie sprawy ze znaczenia opieki stomatologicznej dla matki i płodu.

W opisywanym badaniu częstą patologią błony śluzowej jamy ustnej u kobiet w ciąży były zmiany spowodowane nawykowym nagryzaniem policzka. W materiale z wcześniejszej pracy Sarifakioglu była to najczęstsza choroba błony śluzowej jamy ustnej podczas ciąży, ze znamienną różnicą w stosunku do grupy kontrolnej. Można to przypisać przyrostowi wagi, stresowi i niepokojowi podczas ciąży.

W naszym badaniu również występowanie języka geograficznego było 2,5 razy częstsze niż w grupie kontrolnej (podobne częstości odnotowali Diaz-Guzman i Sarifakioglu, odpowiednio 3% i 5%). Stwierdzono go również u 6% HIV-ujemnych i 4% HIV-pozytywnych ciężarnych w pracy Muzyki [18]. Jest to stan o wieloczynnikowej etiologii, toteż związek pomiędzy nim a ciążą jest niejasny.

W naszym materiale ziarniniak ropotwórczy [granuloma pyogenicum s. angiogranuloma, któremu odpowiada histologicznie nadziąślak ciążowy – przyp. tłum.], będący od dawna znaną patologią błony śluzowej jamy ustnej, występował częściej u ciężarnych, podobnie jak we wcześniejszych doniesieniach [3, 4]. Jednak w pracy Sarifakioglu [15] nie odnotowano przypadków tego schorzenia. W zapaleniu dziąseł u ciężarnych spowolnienie metabolizowania progesteronu skutkuje wzrostem jego poziomu w tkankach i nasila reakcje na lokalne bodźce. Ponadto za zwiększone występowanie tego schorzenia podczas ciąży odpowiedzialne są wysokie poziomy czynnika wzrostu śródbłonka naczyniowego (VEGF) i czynnika wzrostu fibroblastów (FGF) [3, 19, 20, 21].

Zgodnie ze stanem naszej wiedzy w żadnym badaniu empirycznym nie ustalono związku pomiędzy chorobami błony śluzowej jamy ustnej a ciążą. W naszym badaniu ich występowanie wykazuje znamienny związek z wiekiem ciężarnych (p = 0,038) – stosownie do wzrostu częstości takich zmian z wiekiem w populacji ogólnej. Widać tu również podobieństwo do wyników podawanych w innych opublikowanych badaniach epidemiologicznych [7, 22, 23].

Choć nie znaleźliśmy znamiennego związku pomiędzy chorobami błony śluzowej jamy ustnej a wiekiem ciążowym, większość zmian w jamie ustnej stwierdzana jest w drugim trymestrze ciąży. Mogą się do tego przyczyniać: nasilenie przemian hormonalnych, przyrost masy ciała i wzrost zapotrzebowania na składniki odżywcze, jak również stres i niepokój w późniejszym okresie ciąży.

Część przypadków chorób błony śluzowej jamy ustnej obserwuje się u wieloródek. Może to sugerować związek z pogłębieniem niedoborów żywieniowych, brakiem dostatecznej opieki stomatologicznej albo wzrastającym wiekiem podczas kolejnych ciąż. By odpowiedzieć na pytanie, który z tych czynników ma znaczenie, potrzebne są dalsze empiryczne badania.

Ciężarne z wymiotami miały więcej zmian w obrębie błony śluzowej jamy ustnej (podobnie jak w materiale Sarifakioglu [15]). Kwaśny refluks może powodować więcej zmian w obrębie błony śluzowej jamy ustnej, będąc powodem zaniku języka lub zespołu pieczenia jamy ustnej, ale by dokładniej zbadać ten związek, potrzebne są, jak wspomniano, dalsze badania.

Jednym z ograniczeń naszej pracy był brak biopsji zmian, co w niektórych przypadkach prowadziło do wykluczenia niezdiagnozowanych osób z badania. Biopsji nie wykonywano, gdyż nie została uzyskana na nią zgoda [autorzy sformułowali zdanie dwuznacznie – nie wiadomo, czy zapytywano pacjentki o zgodę i odmówiły, czy też nie próbowano zgody uzyskać – przyp. tłum.]. Jednakże takie ograniczenie ma większość badań epidemiologicznych z powodu dużego rozmiaru próby. Tylko w niektórych badaniach wykonywano biopsję, by wykluczać zmiany złośliwe [7]. Innym ograniczeniem był fakt, że stomatolog powinien mieć możność ponownego zweryfikowania badania części pacjentek w sposób losowy ze względu na kontrolę jakości i zgodności; jednakże stanęły temu na przeszkodzie ograniczenia nałożone przez instytucje zaangażowane w badanie.

Badanie jamy ustnej w niektórych przypadkach zostało przeprowadzone przez specjalistę, któremu czasami pomagali lekarze pierwszego kontaktu. Ci ostatni zostali przeszkoleni przed przeprowadzeniem badania pod kątem umiejętności zebrania odpowiednich danych i informacji [7]. Biorąc pod uwagę znane związki pomiędzy zmianami w obrębie błony śluzowej jamy ustnej a określonymi lekami albo schorzeniami, można sądzić, że wymienione wcześniej czynniki wykluczające były odpowiedzialne za rzadsze występowanie chorób błony śluzowej jamy ustnej w grupie kontrolnej niż w innych badaniach epidemiologicznych w normalnej populacji.

Biorąc pod uwagę, że badane ciężarne były skierowane do badań z powodów innych niż zmiany w jamie ustnej, można wyniki opisywanego badania uogólnić na całą populację.

Jest oczywiste, że rozpoznawanie zmian w jamie ustnej jest ważną częścią codziennej praktyki stomatologa, a ich rozpowszechnienie stanowi istotny wskaźnik stanu zdrowia jamy ustnej w każdej populacji. Toteż planując opiekę zdrowotną dla grup docelowych, takich jak kobiety w ciąży, należy mieć w pamięci również potrzeby tej populacji w zakresie zdrowia jamy ustnej. Ponadto z powodu możliwego związku pomiędzy chorobami przyzębia a ogólnym stanem zdrowia i możliwego wpływu stanu zdrowia jamy ustnej matki na zdrowie dziecka, placówki sprawujące opiekę nad ciężarnymi powinny funkcjonować w bliskiej współpracy ze stomatologami. Należy zaplanować badanie jamy ustnej u wszystkich ciężarnych podczas ich pierwszej wizyty. Same kobiety również należy edukować w zakresie znaczenia higieny jamy ustnej i zwracania uwagi na stan zdrowia jamy ustnej podczas ciąży. Taki program prowadzony w publicznych placówkach służby zdrowia może nie tylko pomóc we wczesnym rozpoznaniu i leczeniu zmian, ale także zapobiec ich powstawaniu podczas ciąży.

Należy zauważyć, że podjęto więcej badań prospektywnych (pacjentki badane przed, podczas i po porodzie), z większymi rozmiarami prób, które mają na celu ocenę rozpowszechnienia zmian w jamie ustnej i ich związku z powikłaniami ciąży.

Wnioski dotyczące częstszego występowania chorób błony śluzowej jamy ustnej u ciężarnych

Częstsze występowanie chorób błony śluzowej jamy ustnej u ciężarnych w porównaniu z kobietami niebędącymi w ciąży świadczy o wadze starannego badania jamy ustnej kobiet w ciąży. Ciężarne zgłaszające się na rutynowe wizyty w przychodni powinny być badane pod kątem chorób błony śluzowej jamy ustnej.

Podziękowania

Autorzy pragną podziękować personelowi przychodni w Shirazie, gdzie zrekrutowano i przebadano kobiety uczestniczące w badaniu. Chcemy również serdecznie podziękować Mukeshowi Kumarowi za przygotowanie pracy do publikacji, a także redaktorom czasopisma i recenzentom za ich konstruktywne uwagi, które przyczyniły się do znacznego udoskonalenia artykułu.

Wkład autorów

Autorzy równo przyczynili się do powstania tego artykułu. Zahra Sarraf podsunęła pomysł przeprowadzenia badań i zachęciła Nedę Falsafi do jego wdrożenia; Neda Falsafi pracowała wraz z Fahimeh Rezazadeh nad projektem i realizacją badania, po czym obie napisały pierwszy szkic artykułu, przeanalizowany i poprawiony przez Zahrę Sarraf. Mohammad Shahbazi pracował nad ostateczną jego wersją, uwzględniając uwagi współautorów.

Konflikt interesów

Autorzy oznajmiają, że nie zachodzi żaden konflikt interesów.

Tłumaczenie

lek. med. Dorota Tukaj

„Dentistry Journal” 2014, 2(4), 134-141

Piśmiennictwo:

1. Fritz, M.A., Speroff L.: Clinical Gynecologic Endocrinology and Infertility, 8th ed., Wolters Kluwer/Lippincott Williams & Wilkings: Philadelphia, PA, USA, 2011.

2. Gungormus M., Akgul H.M., Yilmaz A.B. i wsp.: Generalized gingival hyperplasia occurring during pregnancy.
„J. Int. Med. Res.” 2002, 3, 353-355.

3. Annan B., Nuamah K.: Oral pathologies seen in pregnant and non-pregnant women. „Ghana Med. J.” 2005, 39, 24-27.

4. Diaz-Guzman L.M., Castellanos-Suarez J.L.: Lesions of the oral mucosa and periodontal disease behavior in pregnant patients. „Med. Oral Patol. Oral Cir. Bucal.” 2004, 9, 430-437.

5. Pirie M., Cooke I., Linden G., Irwin C.: Dental manifestations of pregnancy. „The Obs. Gynaecol. J.” 2007, 9, 21-26.

6. Kanotra S., Sholapurka A., Pai K.M.: Dental consideration in pregnancy. „Rev. Clin. Pesq. Odontol.” 2010, 2, 161-165.

7. Robledo-Sierra J., Mattsson U., Svedensten T., Jontell M.: The morbidity of oral mucosal lesions in an adult Swedish population. „Med. Oral Patol. Oral Cir. Bucal.” 2013, 18, e766-e772.

8. Kawar N., Alrayyes S.: Periodontitis in pregnancy: The risk of preterm labor and low birth weight. „Dis Mon.” 2011, 57, 192-202.

9. Jeffcoat, M.K., Hauth J.C., Geurs N.C. i wsp.: Periodontal disease and preterm birth: Results of a pilot intervention study. „J. Periodontal” 2003, 74, 1214-1218.

10. Karunachandra N.N., Perera I.R., Fernando G.: Oral health status during pregnancy: Rural-urban comparisons of oral disease burden among antenatal women in Seri Lanka. „Rural Remote Health” 2012, 12, 1902.

11. Kramer I.R., Pindborg J.J., Bezroukov V., Infirri J.S.: Guide to epidemiology and diagnosis of oral mucosal diseases and conditions. „Community Dent. Oral Epidemiol.” 1980, 8, 1-26.

12. Axéll T., Pindborg J.J., Smith C.J., van der Waal I.: Oral white lesions with special reference to precancerous and tobacco-related lesions: Conclusions of an international symposium held in Uppsala, Sweden, May 18-21 1994. International Collaborative Group on Oral White lesions. „J. Oral Pathol. Med.” 1996, 25, 49-54.

13. Coakes, S.J., Ong C.S.P.S.S.: Analysis without Anguish (Version 18 for Window), John Wiley and Sons: Milton, QLD, Australia, 2011.

14. López, N.J., Smith P.C., Gutiérrez J.: Higher risk of preterm birth and low birth weight in women with periodontal disease. „J. Dent. Res.” 2002, 81, 58-63.

15. Sarifakioglu E., Gunduz C., Gorpeloglu C.: Oral mucosa manifestation in 100 pregnant versus non-pregnant patients: An epidemiological observational study. „Eur. J. Dermatol.” 2006, 16, 674-676.

16. Honkala S., Al-Ansari J.: Self-reported oral health, oral hygiene habits, and dental attendance of pregnant women in Kuwait. „J. Clin. Periodontol.” 2005, 32, 809-814.

17. Villa A., Abati S., Pileri P. i wsp.: Oral health and oral diseases in pregnancy: A multicentre survey of Italian postpartum women. „Aust. Dent. J.” 2013, 58, 224-229.

18. Muzyka B.C., Kamwendo L., Mbweza E. i wsp.: Prevalence of HIV-1 and oral lesions in pregnant women in rural Malawi. „Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. Oral Radiol. Endod.” 2001, 92, 56-61.

19. Whitaker S.B., Bouquet J.E., Alimario A.E., Whitaler T.J. Jr.: Identification a semiquantification of estrogen and progesterone receptors in pyogenic granulomas of pregnancy. „Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol.” 1994, 78, 755-760.

20. Yuan K., Jin Y.T., Lin M.T.: The detection and comparison of angiogenesis associated factors in pyogenic granuloma by immunohistochemistry. „J. Periodontol.” 2000, 71, 701-709.

21. Yuan K., Wing L.Y., Lin M.T.: Pathogenetic roles of angiogenic factors in pyogenic granulomas in pregnancy are modulated by female sex hormones. „J. Periodontol.” 2002, 73, 701-708.

22. Bhatnagar P., Rai S., Bhatnagar G. i wsp.: Prevalence study of oral mucosal lesions, mucosal variants, and treatment required for patients reporting to a dental school in North India: In accordance with WHO guidelines. „J. Family Community Med.” 2013, 20, 41-48.

23. Delavarian Z., Zavar S.: Prevalence of oral lesions and awareness of their presence in patients attending to Oral-Medicine Center of Mashhad Dental School. „Beheshti. Univ. Dent. J.” 2004, 22, 425-436.

Autorzy:

Fahimeh Rezazadeh
Klinika Medycyny Jamy Ustnej i Szczękowo-Twarzowej, Wydział Stomatologii, Uniwersytet Medyczny w Shirazie (Iran)
Neda Falsafi
Poliklinika Baqeyatollah w Shirazie (Iran)
Zahra Sarraf
Oddział Ginekologii, Klinika Położnictwa i Ginekologii, Uniwersytet Medyczny w Shirazie (Iran)
Mohammad Shahbazi
Katedra Zdrowia Behawioralnego i Środowiskowego, Uniwersytet Stanowy w Jackson (USA)

Zdjęcia:

Fotolia

Streszczenie:
Wpływ ciąży na występowanie chorób błony śluzowej jamy ustnej był sporadycznie dokumentowany w niektórych krajach rozwiniętych. Mniej wiadomo o występowaniu tych schorzeń podczas ciąży w krajach słabiej rozwiniętych czy rozwijających się. Iran nie jest tu wyjątkiem. Publikowane badanie ocenia występowanie chorób błony śluzowej jamy ustnej u 200 irańskich kobiet ciężarnych i 200 nieciężarnych z podobną dystrybucją wiekową. Badane zostały skierowane do przychodni w celu otrzymania świadczeń medycznych związanych z układem rozrodczym. Wykluczono pacjentki cierpiące na przewlekłe choroby ogólnoustrojowe, pobierające leki, zażywające narkotyki, palące papierosy, wymagające biopsji lub natychmiastowej interwencji lekarskiej. Ogółem przebadano błonę śluzową jamy ustnej 400 kobiet.