Leczenie z zastosowaniem lasera staje się złotym standardem

Z prof. dr. Georgijem Tomovem, kierownikiem Katedry Patologii Jamy Ustnej Wydziału Stomatologii w Płowdiwie w Bułgarii, rozmawiała Anna Bętkowska-Bielach.

W 2011 został pan profesor kierownikiem Katedry Patologii Jamy Ustnej Wydziału Stomatologii w Płowdiwie. Jest pan również aktywnym członkiem WFLD (Światowe Zrzeszenie Stomatologii Laserowej) i prowadzi wykłady z zakresu stomatologii laserowej w Europie i Azji. Do Krakowa przybył pan na Kongres Polskiego Towarzystwa Stomatologii Laserowej, aby wygłosić prelekcję pt. „LITEMEDICS – kliniczne zastosowanie lasera diodowego w praktyce stomatologicznej”. Bazując na pana wieloletniej praktyce, czy mogłabym prosić o wskazanie pięciu głównych trendów praktycznego wykorzystania laserów w stomatologii?
Jeśli mogę podsumować główne wskazania do zastosowania laserów w stomatologii, istotą jest leczenie rozmaitych chorób przyzębia i tkanek okołowszczepowych, minimalnie inwazyjne leczenie próchnicy, drobne zabiegi z zakresu chirurgii szczękowej i LLLT (laseroterapia niskoenergetyczna). Oczywiście istnieją liczne wskazania dla każdej pojedynczej długości fali i każdego rodzaju lasera, ale, tak czy inaczej, w kilku specyficznych dziedzinach, takich jak periodontologia, leczenie z zastosowaniem lasera staje się ostatnio złotym standardem.

Który z laserów jest najczęściej wykorzystywany w stomatologii?
20 lat temu na rynku stomatologicznym mieliśmy do dyspozycji kilka długości fali, dzisiaj możemy się posłużyć więcej niż dziesięcioma. Ten przełom technologiczny w warunkach ostrej konkurencji dał doskonałe rezultaty – ceny wręcz dramatycznie spadły, poprawiły się również przenośność i rozmiary sprzętu. Możemy obserwować istną eksplozję liczby długości fali i producentów wytwarzających tę technologię.
Oczywiście, różnice w długościach fali przekładają się na rozmaitość zastosowań klinicznych. Lasery diodowe w szybkim tempie wkraczają na teren drobnej chirurgii szczękowej i periodontologii. Są to aparaty kompaktowe i przenośne; całe systemy mieszczą się na stoliku, mogą być bezproblemowo przenoszone z sali do sali i zazwyczaj mogą wykonywać te same procedury, do jakich używa się większych urządzeń stacjonarnych, gingiwektomie, gingiwoplastyki, wydłużanie koron, odsłanianie implantów i tak dalej. Z użyciem lasera diodowego można przeprowadzić prawie wszystkie zabiegi na tkankach miękkich, które mają zastosowanie w stomatologii. Lasery Er:YAG i ErCr:YSGG tną tkanki twarde i miękkie – ich tkanki docelowe to te, które zawierają wodę albo hydroksyapatyt. Można użyć tych laserów do wielu celów, jak zabiegi chirurgiczne na tkankach miękkich i twardych, opracowanie zęba przed odbudową, procedury z zakresu endodoncji i periodontologii. Laser CO2 jest preferowany w leczeniu chorób błon śluzowych, jak leukoplakia i OLP. Rzadziej używane lasery to KTP, Ho:YAG, He:Ne.

Które z dostępnych laserów oferują największy potencjał leczniczy?
Ten temat jest dość kontrowersyjny, ostatnio rodzina laserów Er:YAG oferuje korzyści kliniczne, będące wyzwaniem dla technik konwencjonalnych. Wielką zaletą chirurgii laserowej jest to, że całkowicie przeorganizowuje proces leczenia rany. Usuwamy tylko tkankę docelową, co zmniejsza powikłania przy gojeniu się rany. Ponadto chirurgia laserowa stymuluje uwalnianie inhibitorów procesu zapalnego. Lasery mają też właściwości bakteriobójcze, które praktycznie eliminują problemy infekcji. Wpływa to na poprawę gojenia się tkanek twardych i miękkich.

Jaka jest przyszłość laserów w stomatologii?
Najbardziej ekscytujący rozwój ma miejsce na polu endodoncji. Wykazano, że lasery Er:YAG wywierają działanie bakteriobójcze w kanałach korzeniowych, usuwają warstwę mazistą i zwiększają przyleganie uszczelniaczy do ścian kanału. Niewątpliwie lasery będą używane do coraz liczniejszych zabiegów w obrębie tkanek twardych. Można oczekiwać, że znajdą też zastosowanie przy sporządzaniu koron, mostów i licówek, przygotowaniu gruntu pod implanty i w innych procedurach. Specyficzne rozwiązania technologiczne, które będą w konkretnych przypadkach stosowane, są jeszcze w trakcie dopracowywania, ale prędzej czy później się ich doczekamy.

Jak przedstawia się wykorzystanie laserów w stomatologii w różnych krajach Europy?
Od czasu wprowadzenia laserów do stomatologii zakres ich stosowania stale się rozszerza. Moje osobiste wrażenia są takie, że coraz większa liczba europejskich dentystów używa laserów w swojej praktyce. Ale decydującym problemem jest edukacja. Obecnie Komisja Europejska i DentED nie ujęły jeszcze edukacji w zakresie posługiwania się laserem w standardach akredytacji dla programów kształcenia stomatologów. Dlatego też stoję na stanowisku, że praktycy, którzy chcą korzystać z laserów w swoich gabinetach, muszą przejść odpowiednie szkolenie dotyczące używania laserowych urządzeń stomatologicznych i posługiwać się nimi w granicach umiejętności, na jakie uzyskali certyfikaty. Porady i szkolenia z zakresu bezpiecznego posługiwania się laserami stomatologicznymi są udostępniane i organizowane przez producentów, jak też przez niezależnych dostawców kształcenia podyplomowego, w tym organizacje zawodowe i szkoły wyższe.

Jak wygląda kształcenie studentów stomatologii w pana kraju?
W Bułgarii podstawowe kształcenie stomatologa obejmuje 6-letnie studia, rozpoczynane po ukończeniu szkoły średniej i kończące się uzyskaniem tytułu lekarza stomatologa. Studenci są przyjmowani na podstawie ogólnokrajowego egzaminu, wspólnego dla kandydatów na wydziały medycyny i stomatologii. Nauczanie prowadzą wydziały stomatologiczne trzech uniwersytetów medycznych: w Płowdiwie, Sofii i Warnie. Pierwsza faza kształcenia obejmuje ujednolicone 2-letnie nauczanie przedkliniczne dentystów i lekarzy. Od 3 do 5 roku studenci pobierają nauki kliniczne i teoretyczne z przedmiotów ogólnomedycznych i stomatologicznych. 6 rok obejmuje tylko przedmioty stomatologiczne i egzaminy państwowe.
Szkolenie podyplomowe trwa 3-5 lat zależnie od specjalności. Dostępne są specjalizacje z zakresu: protetyki stomatologicznej, periodontologii i chorób błony śluzowej jamy ustnej, chirurgii stomatologicznej, stomatologii zachowawczej z endodoncją, pedodoncji, ortodoncji.
W trakcie specjalizacji szkolący się obowiązkowo biorą udział w badaniach naukowych, zachęca się ich również do zdobywania tytułu doktora nauk medycznych.

W Polsce przemysł stomatologiczny funkcjonuje w oparciu o mechanizmy rynkowe. Jak to wygląda w Bułgarii i jak wpływa na jakość leczenia?
W Bułgarii istnieje BDMA (Bułgarskie Stowarzyszenie Firm Stomatologicznych), które reprezentuje oraz wspiera producentów i dostawców materiałów, usług i technologii, z korzyścią zarówno dla swoich członków, jak i dla personelu stomatologicznego oraz całego społeczeństwa. Jego członkami są różne firmy, od liderów całego sektora po małe i średnie spółki. Każdy członek BDMA przestrzega profesjonalnego kodeksu postępowania. Oznacza to, że prowadząc z nim interesy, można być pewnym, że wszystko, co się nabywa, jest gwarantowanej jakości i pochodzenia i że ma się do czynienia z zaufanym, świadomym profesjonalistą. Jednakże zdarzają się konflikty, zwłaszcza ze spółkami oferującymi towary importowane z Chin lub innych krajów spoza UE.

Jakie są największe problemy, z którymi boryka się stomatologia w pana ojczyźnie?
Największym problemem jest to, że Bułgaria to mały kraj (około 7 milionów ludności), a corocznie na wydziałach stomatologicznych przybywa około
200 studentów. Mamy więc 9 000 stomatologów w stosunkowo małej populacji, więc wielu kolegów nie ma wystarczającej liczby pacjentów. Inny poważny problem to słaby wzrost gospodarczy, wskutek czego większość populacji nie ma wystarczających dochodów, by pozwolić sobie na leczenie stomatologiczne na lepszym poziomie. Państwowy system opieki zdrowotnej pokrywa tylko jedno badanie stomatologiczne i dwa wypełnienia lub ekstrakcje zęba w ciągu roku. Wielu kolegów polega więc na pacjentach z zagranicy (turystyka stomatologiczna).

Która ze specjalizacji jest dla pana najważniejsza?
Chirurgia szczękowa i ortodoncja są bardzo ciekawymi specjalizacjami. Najbliższe są mi jednak endodoncja i zastosowanie laserów w stomatologii, dlatego też z przyjemnością wziąłem udział w wydarzeniu, jakim był I Kongres Polskiego Towarzystwa Stomatologii Laserowej. Atmosfera całego Kongresu, a także miasta Krakowa na długo zachowa się w mojej pamięci.

Dziękuję za rozmowę i mam nadzieję, że w najbliższym czasie będziemy mogli znowu gościć pana w naszym kraju na kolejnym wykładzie.

Prof. dr Georgi Tomov ukończył studia stomatologiczne na Uniwersytecie Medycznym w Płowdiwie, uzyskując wyróżnienie Summa cum laude. Specjalizował się w stomatologii zabiegowej i endodoncji (2008). W roku 2009 uzyskał stopień doktora nauk medycznych, obroniwszy pracę pt. „Przepłukiwanie zakażonego kanału korzeniowego – badania kliniczne i laboratoryjne”. W roku 2010 uzyskał certyfikat APLI (Asia-Pacific Laser Institute) z zakresu używania lasera w stomatologii. W roku 2011 został kierownikiem Katedry Patologii Jamy Ustnej Wydziału Stomatologii w Płowdiwie. Profesor Tomov jest aktywnym członkiem WFLD (Światowe Zrzeszenie Stomatologii Laserowej) i prowadzi wykłady z zakresu stomatologii laserowej w Europie i Azji.

Zainteresowania naukowe i praktyka kliniczna prof. Tomova skupiają się wokół endodoncji, patologii jamy ustnej i zastosowania laserów w stomatologii. Profesor jest autorem ponad 30 publikacji w specjalistycznej prasie stomatologicznej. Jest filarem projektu naukowego „Zdrowie jamy ustnej u pacjentów uzależnionych od narkotyków” i współautorem podręcznika chorób jamy ustnej dla studentów stomatologii. Jest również konsultantem klinicznym W&H (Austria), akredytowanym wykładowcą Bułgarskiego Towarzystwa Stomatologicznego od 2008 i wykładowcą Syneron Dental (Izrael).