Opcja leczenia niecałkowitego złamania podłużnego korzenia zęba – wstępny opis przypadku

Pierwotne złamania podłużne

Pierwotne złamania podłużne (VRF) to pęknięcia szkliwa i zębiny wzdłuż długiej osi zęba w kierunku wierzchołka [1, 2]. Oprócz urazu, VRF może być spowodowane osłabieniem tkanek twardych zęba podczas leczenia kanałowego albo opracowywaniem ubytku, obecnością sztyftów, parafunkcjami lub przeciążeniem narządu zgryzu [1-4]. Niestety, VRF jest poważnym i źle rokującym problemem. Toteż w razie potwierdzonego rozpoznania leczeniem z wyboru jest ekstrakcja [1-5]. Główne powody usunięcia złamanego zęba to infiltracja bakteryjna, powodująca naciek zapalny w okolicy złamania, oraz resorpcja kości zębodołu, indukowana przez komórki obronne [6].

Metody leczenia VRF w przeszłości 

W przeszłości próbowano różnorodnych metod leczenia VRF, np. klejami cyjanoakrylowymi [7], cementem glassjonomerowym w połączeniu z ukierunkowaną regeneracją tkanek [8], materiałami kompozytowymi z żywicą adhezyjną [9-16] i mineralnym agregatem trójtlenkowym (Mineral Trioxide Aggregate, MTA) [4, 17-19]. Jednak do tej pory żadna z tych opcji nie dawała satysfakcjonujących wyników odległych [13]. Toteż są one traktowane jako mniej lub bardziej tymczasowe, ponieważ odsetek długoterminowego powodzenia jest niski [20, 21]. Nawet przy użyciu MTA efekt kliniczny przynosił rozczarowanie, zaniechano zatem prób ratowania tą metodą zębów z VRF [4]. Wobec tego do dziś nie rekomenduje się żadnej sprawdzonej metody leczenia takich zębów. Niemniej jednak niniejszy opis przypadku po raz pierwszy pokazuje inną możliwość uratowania siekacza szczęki z VRF. Zastosowanie nowego cementu wapniowo-krzemianowego (Biodentine) pozwoliło utrzymać ząb in situ bez dolegliwości subiektywnych do chwili obecnej, to jest przez 2 lata.

Pierwotne złamania podłużne – PREZENTACJA PRZYPADKU

78-letnia pacjentka została skierowana na oddział chirurgii stomatologicznej z powodu bólu prawego siekacza górnego przyśrodkowego (11) utrzymującego się przez 2 lata po doznanym urazie. Ząb poddano już leczeniu endodontycznemu, w tym apicektomii, po urazie. W badaniu klinicznym widoczna była ciemno przebarwiona linia złamania na powierzchni wargowej (fot. 1), przy opukiwaniu stwierdzono tkliwość. Głębokość kieszonki dziąsłowej przylegającej do linii złamania wynosiła 7 mm, podczas gdy w innych miejscach uzyskano wartość niepatologiczną – 2-3 mm (fot. 1).

Właściwie jedyną możliwością postępowania była ekstrakcja zęba z następowym uzupełnieniem za pomocą implantu, mostu albo protezy. Żadna z tych opcji nie spotkała się z aprobatą pacjentki (z powodów finansowych albo wygody). Omówiono zatem nową, alternatywną metodę leczenia, którą pacjentka zaakceptowała.

Po odizolowaniu zęba koferdamem poszerzono linię złamania w obrębie korony małym wiertłem diamentowym, usunięto 2/3 istniejącego wypełnienia kanału korzeniowego. Koronę i kanał korzeniowy ustabilizowano materiałem adhezyjnym (OptiBond All-In-One; Kerr, USA) i wypełnieniem kompozytowym (Grandio/Grandio Flow; VOCO, Niemcy) (fot. 2). Po usunięciu koferdamu i sporządzeniu wycisku silikonowego (fot. 2) przygotowano urazową szynę tytanową (TTS; Medartis, Szwajcaria) i wykonano znieczulenie miejscowe (Ultracain D-S; Sanofi Aventis, Niemcy). Ząb 11 ekstrahowano z zachowaniem należytej ostrożności, by nie uszkodzić otaczających tkanek twardych i miękkich, oczyszczono i przechowano za pomocą zestawu Dentosafe tooth rescue box (Medice Pharma, Niemcy). Podczas gdy podniebienna powierzchnia korzenia była nienaruszona, powierzchnia wargowa wykazywała pionową linię złamania (fot. 3). Poszerzono ją małym wiertłem diamentowym i usunięto wsteczne wypełnienie kanału korzeniowego; miejsca te wypełniono Biodentine (Septodont, Francja) (fot. 4). Czekając na związanie się Biodentine, pozostałą powierzchnię korzenia stale zwilżano roztworem Dentosafe. Następnie ząb reimplantowano, założono tytanową szynę na 12 dni (fot. 5). Radiogram kontrolny wykazał udaną reimplantację zęba (fot. 6).

Kontrola kliniczna i radiologiczna po 3 miesiącach wykazała brak objawów klinicznych, zmniejszenie głębokości kieszonek dziąsłowych z 7 mm do 3 mm i ponowne przyczepienie dziąsła w obszarze złamania (fot. 7). Analogiczny stan obserwowano przy badaniach kontrolnych po 6, 12 i 24 mies. Ząb był niebolesny na opukiwanie i nie było objawów skostnienia. 24 miesiące po zabiegu nie stwierdzono jakichkolwiek patologicznych zmian w obrębie zęba 11 (fot. 8).

Dyskusja o  możliwościach leczenia VRF

Do tej pory możliwości leczenia VRF były bardzo ograniczone. Jest to problem, który prowadzi do ekstrakcji zęba w niemal każdym przypadku [1-5]. Stąd i tym razem omówiono z pacjentką możliwość usunięcia zęba 11 i zastąpienie go implantem, mostem albo protezą. Sugerowane opcje nie znajdowały akceptacji pacjentki z powodu ograniczonych możliwości finansowych (implant), kwestii estetycznych (most) albo niewygody (proteza). Toteż zaproponowano leczenie alternatywne z wykorzystaniem cementu wapniowo-krzemianowego, mające na celu uratowanie zęba.

Od czasu wprowadzenia do leczenia endodontycznego cement korzeniowy ProRoot MTA (Dentsply Tulsa, USA) oceniany był w kilku badaniach; w międzyczasie został dobrze przyjęty i prawdopodobnie najszerzej wykorzystywany np. do wstecznego wypełnienia kanału, apeksyfikacji, zamykania perforacji i innych ubytków zębiny w obrębie korzenia [22-24]. Toteż próbowano również wykorzystać go w leczeniu VRF [4, 17-19].

Mimo że ProRoot MTA ma wiele zalet, ma też kilka wad: trudne przygotowywanie, długi czas wiązania, możliwość odbarwień, jeśli jest użyty w widocznych obszarach korony zęba, mniejszą od zębiny wytrzymałość na zginanie i ucisk (nie powinien być używany jako baza wypełnień) i wysokie koszty [25-28]. Wobec czego w ostatnich latach powstało kilka cementów wapniowo-krzemianowych porównywalnych z MTA, które mogą być użyte jako materiał do wypełnień korzeniowych. Jeden z nich to Biodentine. Jest to cement bioaktywny, złożony głównie z krzemianu trójwapniowego i dwuwapniowego. Użycie Biodentine przy naprawie VRF może wykazywać przewagę nad MTA. Po pierwsze, wstępny czas wiązania wynosi około 15 min [28, 29]. Chociaż Grech i wsp. ocenili ostateczny czas wiązania Biodentine na 45 min (zgodnie z ISO 9917-1:2007) [30], to i tak jest on znacznie krótszy niż średni czas wiązania ProRoot MTA (165 ± 5 min) [31]. Krótszy czas wiązania ma duże znaczenie dla sugerowanej opcji leczenia, gdyż skraca czas utrzymywania zęba poza jamą ustną, co zapobiega wysychaniu komórek ozębnej i zapewnia trwałe wypełnienie reimplantowanego zęba.

Inną zaletą Biodentine jest fakt, że jego twardość w skali Vickersa (HV) wynosi blisko 60 HV [32], zatem jest podobna do twardości zębiny. HV zdrowej ludzkiej zębiny ocenia się na 60-90 HV [33, 34], podczas gdy dla ProRoot MTA wynosi ona 40 HV [35]. Zgodnie z informacjami producenta, kolejną ważną cechą pozytywną Biodentine jest odporność na hydrolizę podczas wiązania. Toteż może być używany jako materiał do wypełnień tymczasowych, nierozpuszczający się w kontakcie ze śliną [28, 29, 36]. Następna zaleta to biokompatybilność. Biodentine wykazuje znacznie wyższy poziom uwalnianych jonów wapnia i krzemu niż MTA [37, 38]. Zwłaszcza krzem odgrywa ważną rolę w bioaktywności Biodentine. Zwiększa on uwapnienie kości [39, 40] i pobudza kościotworzenie [41-43]. Ma również pozytywny wpływ na mineralizację zębiny [44]. Ponadto Biodentine – identycznie jak MTA – w kontakcie z płynami ustrojowymi zawierającymi wapń albo fosforany wykazuje zdolność do wytwarzania na powierzchni warstwy przypominającej hydroksyapatyt [45]. Ta powierzchnia jest biokompatybilna i stwarza dobre warunki do przylegania komórek oraz namnażania się komórek ozębnej [37, 45]. Na podstawie niniejszego badania nie można orzec, na ile Biodentine ma pozytywny wpływ na regenerację komórek ozębnej, wytwarzanie zębiny i inne zjawiska naprawcze po ekstrakcji z reimplantacją; powinno to zostać oszacowane w dalszych badaniach.

W danym przypadku ząb 11 został usunięty i reimplantowany po naprawie VRF za pomocą Biodentine. Alternatywą mogłoby być chirurgiczne naprawienie złamania, kilka razy opisane w piśmiennictwie jako możliwa opcja leczenia [4, 8, 17-19]. Metoda ta obejmuje rozcięcie dziąsła w celu uwidocznienia defektu kości i zaopatrzenie złamania różnymi materiałami [4, 8 ,17-19]. Wadą jej jest powstanie blizny w widocznym obszarze dziąsła. Dokładna ocena rozległości złamania i jego leczenie wymagają również osteotomii, co wiąże się z utratą fragmentu zdrowej kości. W takim przypadku można się spodziewać recesji dziąsła, zatem zwłaszcza w niektórych regionach procedura ta nie jest wskazana ze względów estetycznych [46, 47].

Celową ekstrakcję i reimplantację zęba z VRF opisywano już w literaturze medycznej [7, 9-16]. Przeciwwskazaniem jest lokalizacja złamania w obrębie zęba, który prawdopodobnie nie będzie mógł być reimplantowany z powodu skomplikowanej budowy anatomicznej, cech nasilonej choroby przyzębia, braku sąsiednich zębów, braku compliance pacjenta i ciężkich chorób ogólnoustrojowych. Przed zabiegiem konieczne jest przygotowanie zęba. Należy usunąć amalgamat lub tymczasowe wypełnienia nieadhezyjne. Leczenie kanałowe musi być przeprowadzone przed ekstrakcją, aby ograniczyć czas przetrzymywania zęba poza jamą ustną. Około 2/3 wypełnienia kanału korzeniowego należy usunąć, by ustabilizować korzeń i koronę zęba wypełnieniem kompozytowym. Aby zachować komórki ozębnej, znieczulenie nasiękowe przedkładane jest nad śródwięzadłowe. Sama ekstrakcja winna być wykonana tak zachowawczo, jak tylko to możliwe. Po obluzowaniu dziąsła i ozębnej na poziomie wyrostka zębodołowego za pomocą periotomu albo mikroskalpela, ząb można delikatnie podważyć dźwignią. Zębina i ozębna powinny być chronione tak dobrze, jak tylko się da. Jeśli używa się kleszczy, ich ramiona nie powinny przekraczać połączenia szkliwo – zębina. Naruszenie zębiny może spowodować resorpcję albo skostnienie [46]. Podczas całego procesu przygotowania ubytku i usuwania wstecznego wypełnienia ząb powinien być stale ochładzany izotonicznym roztworem soli fizjologicznej.

Krótki czas przetrzymywania zęba poza jamą ustną wydaje się być bardzo ważny dla późniejszego gojenia. Długi okres wysychania sprowokowałby obumarcie komórek ozębnej, co znacznie podnosi ryzyko późniejszej resorpcji korzenia [48, 49]. W danym przypadku ząb pozostawał poza jamą ustną przez niespełna 25 minut. Podczas opracowywania powierzchnia korzenia była systematycznie zwilżana płynem Dentosafe. Po naprawieniu złamania za pomocą Biodentine i usunięciu skrzepu z zębodołu poprzez przepłukanie solą ząb powinien być ponownie umieszczony w zębodole bez nacisku i ufiksowany szyną tytanową na około 10 dni [46]. Dłuższe unieruchomienie mogłoby spowodować skostnienie albo resorpcję [46, 50, 51].

Zastosowanie antybiotyku ogólnie nie jest konieczne. Choć badania doświadczalne wskazywały, że jego użycie może zmniejszać ryzyko resorpcji korzenia, badanie kliniczne 400 przypadków replantacji zębów nie potwierdziło takiego wpływu [52]. Jeżeli ekstrakcja i reimplantacja są przeprowadzane w idealnych warunkach klinicznych, można uniknąć również miejscowego stosowania antybiotyków lub deksametazonu, co sugerowano w przypadku wybicia zęba na skutek urazu [48], jako że skażenie bakteryjne powierzchni korzenia w takich warunkach jest znacznie niższe. Aby zminimalizować namnażanie się drobnoustrojów w jamie ustnej, pacjent powinien otrzymać polecenie wypłukania ust płynem z 0,1-0,2-proc. chlorheksydyną dwa razy dziennie dzień przed zabiegiem, bezpośrednio przed zabiegiem oraz bezpośrednio po nim. Ponadto obowiązuje staranna higiena jamy ustnej.

WNIOSKI 

Należy pamiętać, że niniejsza praca obejmuje zaledwie jedno studium przypadku, a 2 lata obserwacji to okres stosunkowo krótki. Zatem trudno ekstrapolować jej wynik w celu postawienia ogólnego wniosku. By móc uznać podobne postępowanie za rekomendowaną metodę leczenia VRF, należałoby obserwować więcej przypadków przez dłuższy czas. Niemniej jednak ekstrakcja z wypełnieniem szczeliny złamania Biodentine i z następową reimplantacją stanowi nową możliwość uratowania zęba, który w innym razie musiałby zostać usunięty. Toteż opisana metoda może w przyszłości zmienić postępowanie kliniczne w przypadkach VRF.

Autorzy:

Paul Henryk Hadrossek, Till Dammaschke
Oddział Chirurgii Stomatologicznej, Szpital im. Alberta Schweitzera w Münster, Niemcy

Streszczenie:
Praca przedstawia alternatywną możliwość leczenia bolesnego złamania podłużnego korzenia (VRF) siekacza szczęki. Po odnowieniu istniejącego wypełnienia kanału korzeniowego ząb ustabilizowano materiałem adhezyjnym i wypełnieniem kompozytowym. Następnie ząb usunięto, szczelinę złamania poszerzono małym wiertłem diamentowym i usunięto wsteczne wypełnienie, po czym wypełniono cementem wapniowo-krzemianowym (Biodentine). Ząb reimplantowano i na 12 dni założono urazową szynę tytanową.

Zgoda

Od pacjentki uzyskano pisemną poinformowaną zgodę na publikację tego opisu przypadku. Raport wraz ze zdjęciami. Kopia tej zgody jest dostępna u wydawcy czasopisma.

Konflikt interesów

Autorzy oświadczają, że nie zachodzi żaden konflikt interesów.

Udziały autorów

Obydwaj autorzy przyczynili się do powstania tej pracy i wnieśli jednakowy wkład: P.H.H. opracował koncepcję metody leczenia i pomysł pracy, uczestniczył w poszukiwaniu piśmiennictwa i pisaniu pracy. T.D. uczestniczył w poszukiwaniu piśmiennictwa i pisaniu pracy oraz dokonał korekty. Obaj przeczytali i zatwierdzili jej ostateczną wersję.

Tłumaczenie

lek. med. Dorota Tukaj

„Head & Face Medicine” 2014, 10:9

PISMIENNICTWO:

1. Malhotra N., Kundabala M., Acharaya S.: A review of root fractures: diagnosis, treatment and prognosis. “Dent Update” 2011, 38:615-628.

2. Haueisen H., Heidemann D.: Vertical root fracture: prevalence, etiology, and diagnosis. “Quintessence Int” 2013, 44:467-474.

3. Berman L.H., Hartwell G.R.: Diagnosis. In Pathways of the Pulp. 9th edition. Edited by Choen S., Hargraves K.M. St. Louis: Mosby Elsevier; 2006:23-34.

4. Bargholz C.: Vertical tooth and root fractures. In Problems in Endodontics: Etiology, Diagnosis, and Treatment. Edited by Hülsmann M., Schäfer E. London: “Quintessence”; 2009:353-370.

5. Castellucci A.: Endodontic-periodontal interrelationship. In Endodontics. Volume 3. Edited by Castellucci A. Florence: Edizioni Odontoiatriche Il Tridente; 2009:756-829.

6. Liapatas S., Nakou M., Rontogianni D.: Inflammatory infiltrate of chronic periradicular lesions: an immunohistochemical study. “Int Endod J” 2003, 36:464-471.

7. Oliet S.: Treating vertical root fractures. “J Endod” 1984, 10:391-396.

8. Selden H.S.: Repair of incomplete vertical root fractures in endodontically treated teeth-in vivo trials. “J Endod” 1996, 22:426-429.

9. Sugaya T., Kawanami M., Noguchi H., Kato H., Masaka N.: Periodontal healing after bonding treatment of vertical root fracture. “Dent Traumatol” 2001, 17:174-179.

10. Hayashi M., Kinomoto Y., Miura M., Sato I.,
Takeshige F., Ebisu S.: Short-term evaluation of intentional replantation of vertically fractured roots reconstructed with dentin-bonded resin. “J Endod” 2002, 28:120-124.

11. Kawai K., Masaka N.: Vertical root fracture treated by bonding fragments and rotational replantation. “Dent Traumatol” 2002, 18:42-45.

12. Kudou Y., Kubota M.: Replantation with intentional rotation of a complete vertically fractured root using adhesive resin cement. “Dent Traumatol” 2003, 19:115-117.

13. Hayashi M., Kinomoto Y., Takeshige F., Ebisu S.: Prognosis of intentional replantation of vertically fractured roots reconstructed with dentin-bonded resin. “J Endod” 2004, 30:145-148.

14. Oztürk M., Unal G.C.: A successful treatment of vertical root fracture: a case report and 4-year follow-up. “Dent Traumatol” 2008, 24:e56-e60.

15. Unver S., Onay E.O., Ungor M.: Intentional re-plantation of a vertically fractured tooth repaired with an adhesive resin. “Int Endod” J 2011, 44:1069-1078.

16. Moradi M.N., Akhtari F., Araghi S., Homayouni H.: Treatment of a vertical root fracture using dual-curing resin cement: a case report. “Case Rep Dent” 2012, 985215.

17. Torabinejad M., Chivian N.: Clinical application of mineral trioxide aggregate. “J Endod” 1999, 25:197-205.

18. Taschieri S., Tamse A., Del Fabbro M., Rosano G., Tsesis I.: A new surgical technique for preservation of endodontically treated teeth with coronally located vertical root fractures: a prospective case series. “Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod” 2010, 110:e45-e52.

19. Taschieri S., Bortolin M., Weinstein T., Del Fabbro M.: Preservation of an injured vital tooth using ultrasonic device and mineral trioxide aggregate. “Minerva Stomatol” 2011, 60:467-477.

20. Castellucci A.: Definition, scope and indications for endodontic therapy. In Endodontics. Volume 1. Edited by Castellucci A. Florence: Edizioni Odontoiatriche Il Tridente; 2004:24-43.

21. Tronstad L.: Endodontic complications. In Clinical Endodontics. 3rd edition. Edited by Tronstad L. Stuttgart: Thieme; 2009:215-229.

22. Parirokh M., Torabinejad M.: Mineral trioxide aggregate: a comprehensive literature review-part I: chemical, physical, and antibacterial properties. “J Endod” 2010, 36:16-27.

23. Torabinejad M., Parirokh M.: Mineral trioxide aggregate: a comprehensive literature review-part II: leakage and biocompatibility investigations. “J Endod” 2010, 36:190-202.

24. Parirokh M., Torabinejad M.: Mineral trioxide aggregate: a comprehensive literature review-part III: clinical applications, drawbacks, and mechanism of action. “J Endod” 2010, 36:400-413.

25. Karabucak B., Li D., Lim J., Iqbal M.: Vital pulp therapy with mineral trioxide aggregate. “Dent Traumatol” 2005, 21:240-243.

26. Stropko J.: Micro-surgical endodontics. In Endodontics. Volume 3. Edited by Castellucci A. Florence: Edizioni Odontoiatriche Il Tridente; 2009:1118-1125.

27. Belobrov I., Parashos P.: Treatment of tooth discoloration after the use of white mineral trioxide aggregate. “J Endod” 2011, 37:1017-1020.

28. Dammaschke T.: Direct pulp capping. “Dentist” 2011, 27(8):88-94.

29. Laurent P., Camps J., De Meo M., Dejou J., About I.: Induction of specific cell responses to a Ca3SiO5-based posterior restorative material. “Dent Mater“ 2008, 24:1486-1494.

30. Grech L., Mallia B., Camilleri J.: Characterization of set intermediate restorative material, biodentine, bioaggregate and a prototype calcium silicate cement for use as root-end filling materials. “Int Endod” J 2013, 46:632-641.

31. Torabinejad M., Hong C.U., McDonald F., Pitt
Ford T.R.: Physical and chemical properties of a new root-end filling material. “J Endod” 1995, 21:349-353.

32. Pradelle-Plasse N., Tran X-V., Colon P.: Physico-chemical properties. In Biocompatibility or Cytotoxic Effects of Dental Composites. Edited by Goldberg M. Oxford: Coxmoor; 2009:184-194.

33. Fuentes V., Toledano M., Osorio R., Carvalho R.M.: Microhardness of superficial and deep sound human dentin. “J Biomed Mater Res A” 2003, 66:850-853.

34. Lai Y.L., Yang M.L., Lee S.Y.: Microhardness and color changes of human dentin with repeated intracoronal bleaching. “Oper Dent” 2003, 28:786-792.

35. Danesh G., Dammaschke T., Gerth H.U., Zandbiglari T., Schäfer E.: A comparative study of selected properties of ProRoot mineral trioxide aggregate and two Portland cements. “Int Endod” J 2006, 39:213-219.

36. Koubi G., Colon P., Franquin J.-C., Hartmann A., Richard G., Faure M.-O., Lambert G.: Clinical evaluation of the performance and safety of a new dentine substitute, biodentine, in the restoration of posterior teeth – a prospective study. “Clin Oral Investig” 2013, 17:243-249.

37. Han L., Okiji T.: Uptake of calcium and silicon released from calcium silicate-based endodontic materials into root canal dentine. “Int Endod J” 2011, 44:1081-1087.

38. Han L., Okiji T.: Bioactivity evaluation of three calcium silicate-based endodontic materials. “Int Endod J” 2013, 46:808-814.

39. Carlisle E.M.: Silicon: a possible factor in bone calcification. “Science” 1970, 167:279-280.

40. Carlisle E.M.: Silicon as a trace nutrient. “Sci Total Environ” 1988, 73:95-106.

41. Patel N., Best S.M., Bonfield W. et al: A comparative study on the in vivo behavior of hydroxyapatite and silicon substituted hydroxyapatite granules. “J Mater Sci Mater Med” 2002, 13:1199-1206.

42. Porter A.E., Best S.M., Bonfield W.: Ultrastructural comparison of hydroxyapatite and silicon-substituted hydroxyapatite for biomedical applications. “J Biomed Mater Res A” 2004, 68:133-141.

43. Porter A.E., Bothelo C.M., Lopes M.A. et al.: Ultrastructural comparison of dissolution and apatite precipitation on hydroxyapatite and silicon-substituted hydroxyapatite in vitro and in vivo. “J Biomed Mater Res A” 2004, 69:670-679.

44. Saito T., Toyooka H., Ito S., Crenshaw M.A.: In vitro study of remineralization of dentin: effects of ions on mineral induction by decalcified dentin matrix. “Caries Res” 2003, 37:445-449.

45. Gandolfi M.G., van Lunduyt K., Taddei P., Modena E., van Meerbeek B., Prati C.: Environmental scanning electron microscopy connected with energy dispersive X-ray analysis and Raman techniques to study ProRoot mineral trioxide aggregate and calcium silicate cements in wet conditions and in real time. “J Endod” 2010, 36:851-857.

46. Andreasen J.O., Andreasen F.M., Andersson L.: Textbook and Color Atlas of Traumatic Injuries to the Teeth. 4th edition. London: Wiley-Blackwell Publishing; 2007.

47. Olsburgh S., Jacoby T., Krejci I.: Crown fractures in the permanent dentition: pulpal and restorative consideration. “Dent Traumatol” 2002, 18:103-115.

48. Andersson L., Andreasen J.O. et al.: International Association of Dental Traumatology guidelines for the management of traumatic dental injuries: 2. Avulsion of permanent teeth. “Dent Traumatol” 2012, 28:88-96.

49. Andreasen J.O., Hjorting-Hansen E.: Replantation of teeth. II. Histological study of 22 replanted anterior teeth in humans. “Acta Odontol Scand” 1966, 24:287-306.

50. Andreasen J.: The effect of splinting upon periodontal healing after replantation of permanent incissors in monkeys. “Acta Odontol Scand” 2013, 33:313-323.

51. Andersson L., Lindskog S., Blomlof L., Hedstrom K.G., Hammarstrom L.: Effect of masticatory stimulation on dentoalveolar ankylosis after experimental tooth replantation. “Endod Dent Traumatol” 1985, 1:13-16.

52. Andreasen J.O., Jensen S.S., Sae-Lim V.: The role of antibiotics in preventing healing complications after traumatic dental injuries: a literature review. “Endod Topics” 2006, 14:80-92.