Ocena jednorocznych wyników klinicznych wypełnień niepróchnicowych ubytków przyszyjkowych…

…z zastosowaniem jednoskładnikowego samotrawiącego systemu wiążącego

Obecnie dostępne systemy wiążące mogą być zaklasyfikowane do dwóch grup w zależności od metody aplikacji: systemy typu „wytrawianie i spłukiwanie”, w których do trawienia stosowany jest oddzielny preparat, następnie spłukiwany, oraz systemy samotrawiące, w których kwaśny monomer jest używany do równoczesnej demineralizacji i impregnacji powierzchni zęba. Materiały adhezyjne są stale upraszczane i ulepszane, by można było uzyskać lepsze długoterminowe wyniki [1]. Materiały adhezyjne samotrawiące opracowano jako alternatywę dla materiałów typu „trawienie i spłukiwanie” z powodu mniej skomplikowanej techniki, mniejszej nadwrażliwości pozabiegowej i krótszego czasu aplikacji [1, 2]. Ich ocena in vitro przez wielu badaczy wskazywała na wysokie wartości sił mikronapięcia adhezji (μTBS), szczególnie do zębiny [3-6].

Jednak dotąd nie wykazano bezpośredniej korelacji między wynikami laboratoryjnymi i klinicznymi. Trudno więc transponować je na sytuacje kliniczne, gdzie mamy wiele czynników zakłócających. Peumans i wsp. dla oceny systemów wiążących posłużyli się wypełnieniami klasy V [1]. Niepróchnicowe ubytki przyszyjkowe (noncarious cervical lesions, NCCLs) – jak erozje, abrazje i abfrakcje – to rodzaje przewlekłego uszkodzenia powierzchni zęba, niemające pochodzenia bakteryjnego [7, 8]. W miarę starzenia się populacji, a stąd wzrostu liczby ludzi, którzy używają swoich zębów przez długie lata, wzrasta częstość występowania NCCLs [8].

Procedury wykorzystywane w leczeniu NCCLs dostarczają doskonałych okazji do oceny nowych materiałów, ponieważ dostęp i odbudowa są proste, a do wypełnienia potrzeba niewiele preparatu. Co więcej, odbudowy nie są narażone na obciążenia, stanowią więc idealne powierzchnie dla oceny możliwości nowego materiału wiążącego [7]. Warto wspomnieć, że wiele badań klinicznych z zakresu stomatologii zachowawczej skupiało się na leczeniu NCCLs z powodu ich zwiększonej częstości i implikacji estetycznych. Poprzednie wyniki wykazały, że dwuskładnikowe samotrawiące systemy wiążące sprawdzają się dobrze w sytuacjach klinicznych i są stabilne [1].

Celem badania była ocena jednorocznych wyników klinicznych wypełnienia niepróchnicowych ubytków przyszyjkowych z zastosowaniem jednoskładnikowego samotrawiącego systemu wiążącego (Optibond All-in-One, Kerr, USA) w połączeniu z kompozytem (Herculite XRV Ultra, Kerr Hawe, USA) z wcześniejszym trawieniem kwasem lub bez, wg zmodyfikowanych kryteriów amerykańskiego systemu publicznej opieki zdrowotnej (USPHS).

Materiał i metoda

Do badania włączono 31 pacjentów przychodni stomatologicznej przy uniwersytecie w Dakarze (Senegal), którzy zgłosili się na ochotnika. Badani (26 mężczyzn i 5 kobiet) liczyli sobie od 24 do 73 lat. Pacjenci zostali poinformowani o badaniu, a ci, którzy wyrazili zgodę na uczestnictwo, podpisali formularz oceniony i zatwierdzony przez krajową komisję etyczną. Kryteriami włączenia do badania były: odpowiednia higiena jamy ustnej, niski wskaźnik próchnicy, brak cech zapalenia przyzębia, brak bruksizmu i obecność przynajmniej dwóch NCCLs o głębokości większej lub równej 1 mm.

Ubytki zostały wypełnione przez tego samego stomatologa za pomocą samotrawiącego systemu wiążącego (Optibond All-in-One, Kerr, USA) w połączeniu z kompozytem (Herculite XRV Ultra w odcieniu A2, Kerr Hawe, USA). Wszystkie odbudowy wykonywano bez opracowania ubytku, z użyciem koferdamu dla uniknięcia kontaminacji.

U wszystkich pacjentów wykonano dwie przeciwstronne odbudowy. Po jednej stronie szkliwo trawiono przez 30 sekund żelem z 36-proc. kwasem fosforowym (De Trey Conditioner 36,
Dentsply De Trey, USA). Materiał wiążący nakładano ściśle wg instrukcji producenta i utwardzano światłem przez 20 s. Następnie nakładano żywicę kompozytową (Herculite XRV Ultra) w minimum dwóch warstwach, a każdą warstwę utwardzano światłem przez 40 s. Ewentualny nadmiar kompozytu usuwano diamentowym wiertłem, a wypełnienie wykańczano krążkami polerskimi (3M Espe, USA). Po przeciwnej stronie wykonywano te same procedury bez wcześniejszego trawienia brzegów szkliwa.

Tab. 1. Zmodyfikowane kryteria USPHS (wg de Munck i wsp. [5]).

Po upływie 3, 6 i 12 miesięcy od wykonania odbudowy jej efekt kliniczny oceniało dwóch wykwalifikowanych badaczy (z wyłączeniem stomatologa wykonującego wypełnienia), używając zmodyfikowanych kryteriów USPHS (tab. 1). Przed oceniającymi zaślepiono przydział metody używanej do wypełnienia danego ubytku. Ewentualne rozbieżności między oceniającymi rozstrzygano na miejscu. Efekt kliniczny oceniano, biorąc pod uwagę wymienione parametry, spośród których za kluczowe uznano retencję (brak utraty wypełnienia), integralność brzeżną (brak poważnego naruszenia) i brak klinicznie jawnych mikroprzecieków (brak poważnych przebarwień), z wszystkich parametrów wyliczano „odsetek powodzenia klinicznego”.

Do analizy użyto testu chi2, przyjmując jego wyniki za znamienne statystycznie. Posłużono się oprogramowaniem EPI INFO v. 6, SPSS 16.0 i Microsoft Excel 2003.

Fot. 1. NCCLs zębów 11 i 21 – widok z przodu przed i po wypełnieniu: a) przed leczeniem, b) po leczeniu.

Wyniki

Wyjściowo wszystkie wypełnienia oceniono jako w 100% spełniające dane kryteria (retencja, integralność brzeżna, przebarwienia brzeżne i żywotność zęba) (fot. 1).

Porównując kryteria po 3 i 6 miesiącach, zaobserwowano znamienną różnicę w retencji tylko w przypadku wypełnień wykonanych z wcześniejszym trawieniem kwasem brzegów szkliwa (tab. 2).

Tab. 2. Ocena wypełnień po trzy- i sześciomiesięcznej obserwacji.

Po 12 miesiącach do badania zgłosiło się 18 z 31 pacjentów (odsetek 58,06%). U tych pacjentów przebadano 82 zęby, odnotowując 100-proc. żywotność zębów z wypełnieniami, niezależnie od tego, czy były, czy nie były trawione kwasem (tab. 3).

Tab. 3. Ocena wypełnień po 1 roku.

Po roku odsetek retencji wśród zębów trawionych lub nietrawionych kwasem wynosił odpowiednio 90,6% i 76,9% (tab. 3). Wyniki odbudowy wyjściowo oraz po upływie 3, 6 i 12 miesięcy oceniono testem McNemary (tab. 4).

Tab. 4. Wyniki statystyczne (test McNemary).

Dyskusja

Skuteczność kliniczną różnych rodzajów systemów wiążących na bazie żywicy omawiano już wcześniej [9]. Wywnioskowano, że trójskładnikowe systemy typu „wytrawianie i spłukiwanie” dają najbardziej niezawodne wyniki, a dwuskładnikowe systemy samotrawiące mają dobry potencjał [10, 11]. Niewiele jest danych z badań klinicznych dla systemów typu all-in-one, co uniemożliwia sformułowanie dla nich ostatecznych rekomendacji [12-14].

W publikowanym badaniu ocenialiśmy wyniki kliniczne wypełnienia 150 niepróchnicowych ubytków przyszyjkowych z zastosowaniem jednoskładnikowego samotrawiącego systemu wiążącego (Optibond All-in-One, Kerr, USA) w połączeniu z kompozytem (Herculite XRV Ultra, Kerr Hawe, USA) z wcześniejszym trawieniem kwasem lub bez, wyjściowo oraz po 3, 6 i 12 miesiącach.

Samotrawiące systemy wiążące i żywice kompozytowe pozwalają na wykonanie odbudowy z minimalnie inwazyjną preparacją i z uzyskaniem akceptowalnych wyników estetycznych. Większość poprzednich badań była prowadzona in vitro, trudno zatem przewidzieć skuteczność kliniczną tych materiałów wiążących i żywic. Długoterminowe badania kliniczne dostarczą najdokładniejszych informacji co do trwałości tych odbudów adhezyjnych, jednak by ten rodzaj badań zyskał odpowiednią wartość kliniczną, będą one musiały zająć kilka lat, z regularnymi wizytami kontrolnymi i odpowiednio wysokim odsetkiem stawiennictwa pacjentów.

Wyniki kliniczne dwuskładnikowych, samotrawiących systemów wiążących oceniano poprzednio [1].

NCCLs zwykle ocenia się w okresie 3-5 lat [1, 10]. Według Bluncka i wsp., 6 miesięcy do 1 roku może być wystarczające, by trafnie przewidzieć kliniczne zachowanie się systemu wiążącego [15].

W publikowanym badaniu oceniano wyniki kliniczne zastosowania jednoskładnikowego, samotrawiącego systemu adhezyjnego Optibond All-in-One. Dla określenia sukcesu klinicznego spośród kryteriów USPHS wybrano cztery parametry wg Peumansa i wsp. [9]: retencja, integralność brzeżna, przebarwienie brzeżne i żywotność zęba.

Nasze wyniki po 3 miesiącach od odbudowy wykazały odsetek retencji 94,7% i 94,1%, odpowiednio dla wypełnień z i bez wcześniejszego trawienia kwasem brzegów szkliwa. Po 6 miesiącach odsetek ten wynosił odpowiednio 84,2% i 77%. Po roku stawiennictwo pacjentów na wizytę kontrolną wynosiło 58,06%. Być może pacjenci, u których wypełnienia nie utrzymały się, zniechęcili się do dalszego badania i dlatego nie zgłosili się do kontroli. Ten fakt może wyjaśnić różnicę w odsetku retencji na wizycie kontrolnej po 12 miesiącach. Wynosił on odpowiednio 90,6% i 76,9%. Lepsza trwałość wypełnień po wcześniejszym trawieniu kwasem potwierdza wyniki, jakie podali Burrow i Tyas [12]. W przeprowadzonym przez nich badaniu klinicznym z zastosowaniem systemu wiążącego All-in-One G-Bond po trawieniu kwasem fosforowym udało im się utrzymać wszystkie
47 wypełnień NCCLs (100-proc. retencja). Jednak według da Costa i wsp. [16] fazowanie szkliwa nie musi być klinicznie istotne dla retencji wypełnień kompozytowych w NCCLs po 12 miesiącach. Can Say i wsp. uzyskali podobne wyniki po 1 roku [17]. W trwającym 1 rok badaniu z tym samym systemem G-Bond, Kurokawa i wsp. [18] również uzyskali odsetek retencji równy 100%, jednak liczebność próby była mała.

Choć dane z badań klinicznych nad systemami wiążącymi all-in-one są skąpe, te dostępne dostarczają zachęcających informacji co do retencji. Kubo i wsp. [14] używali jednoskładnikowych samotrawiących systemów wiążących (Clearfil S3 Bond i G-Bond) do wypełnień 108 NCCLs z fazowaniem brzegów szkliwa i zębiny, uzyskując po 2 latach odsetek retencji 98,1%. W publikowanym badaniu, gdzie nie wykonywano preparacji szkliwa ani zębiny, uzyskano niższy odsetek retencji, wynoszący 76,9%. Na trwałość wypełnień mogły też wpłynąć zwyczaje z zakresu higieny jamy ustnej, gdyż większość populacji senegalskiej czyści zęby patyczkami1.

Naruszenie integralności brzeżnej (klasa C) po 3 miesiącach od wypełnienia zaobserwowano w 9 zębach (4 z trawieniem kwasem i 5 bez). Wskaźnik utrzymania integralności brzeżnej wynosił wówczas w obu grupach odpowiednio 94,4% i 92,6%, a po 6 miesiącach 93,7% i 87,7%. Po upływie 1 roku doskonałą integralność brzeżną wykazywało 94,8% wypełnień z grupy z wcześniejszym trawieniem kwasem. Kubo i wsp. [14] po 2 latach stwierdzili zachowanie integralności brzeżnej w 100%. Te wyniki wskazują, że niezależnie od wykonania preparacji szkliwa akceptowalna integralność brzeżna waha się w granicach od 87,7% do 100%.

Po 3 miesiącach nie odnotowano żadnych przebarwień brzeżnych, podczas gdy na wizycie po 6 miesiącach brak przebarwień brzeżnych stwierdzano w 92,9% wypełnień z grupy bez trawienia kwasem i 95,3% z grupy z trawieniem kwasem, a po roku odpowiednio w 92,3% i 80%. W innych badaniach klinicznych z zastosowaniem nowych jednoskładnikowych samotrawiących systemów wiążących po roku nie stwierdzano prawie żadnych przebarwień brzeżnych [12, 16]. Kubo i wsp. [14] opisali po 2 latach obecność drobnych przebarwień brzeżnych w 11 wypełnieniach z zastosowaniem zarówno Clearfil S3 Bond, jak i G-Bond (ten ostatni był używany w około 20% wypełnień), podczas gdy Moretto i wsp. [19] podali, że po 3 latach odsetek poważnych defektów brzeżnych wynosił 1,2%.

Lepszy odsetek stawiennictwa na wizytach kontrolnych po 6
i 12 miesiącach (100%) uzyskali Tuncer i wsp. [20], którzy używali dwóch różnych kompozytów mikrohybrydowych i dwuskładnikowego systemu wiążącego typu „wytrawianie i spłukiwanie”. Wyniki kliniczne po 12 miesiącach uznali za zadowalające.

W naszym badaniu nie obserwowaliśmy utraty żywotności zębów. Peumans i wsp. [1], używając dwuskładnikowego samotrawiącego systemu wiążącego Clearfil SE, również opisali 100% żywotności miazgi.

Wnioski

W oparciu o zmodyfikowane kryteria USPHS uznano, że wypełnienia NCCLs z zastosowaniem jednoskładnikowego, samotrawiącego systemu wiążącego Optibond All-in-One w połączeniu z żywicą kompozytową Herculite XRV Ultra i z wcześniejszym trawieniem kwasem brzegów szkliwa  po 1 roku okazały się akceptowalne klinicznie. Najistotniejszym parametrem w protokole wykorzystanym podczas badania była retencja.

Konflikt interesów

Wszyscy autorzy oświadczają, że nie zachodzi żaden konflikt interesów.

Podziękowania

Autorzy pragną podziękować producentom za dostarczenie materiałów do przeprowadzenia badania.

Tłumaczenie

lek. med. Dorota Tukaj.

„International Journal of Dentistry” 2015, Article ID 984065.

Przypisy:

1Są to gałązki określonych rodzajów drzew i krzewów, które po ostruganiu z kory rozgryza się i żuje; ich włókna tworzą naturalną miotełkę, zastępującą szczoteczkę do zębów [przyp. tłum.].

Piśmiennictwo:

1. Peumans J., de Munck K., Van Landuyt P. et al.: Five-year clinical effectiveness of a two-step self-etching adhesive, „Journal of Adhesive Dentistry”, vol. 9, no. 1, pp. 7-10, 2007.

2. Chee B., Rickman L.J., Satterthwaite J.D.: Adhesives for the restoration of non-carious cervical lesions: a systematic review, „Journal of Dentistry”, vol. 40, no. 6, pp. 443-452, 2012.

3. de Munck J., van Meerbeek B., Satoshi I. et al.: Microtensile bond strengths of one- and two-step self-etch adhesives to bur-cut enamel and dentin, „American Journal of Dentistry”, vol. 16, no. 6, pp. 414-420, 2003.

4. van Meerbeek B., de Munck J., Mattar D., et al.: Microtensile bond strengths of an etch and rinse and self-etch adhesive to enamel and dentin as a function of surface treatment, „Operative Dentistry”, vol. 28, no. 5, pp. 647-660, 2003.

5. de Munck J., Vargas M., Iracki J. et al.: One-day bonding effectiveness of new self-etch adhesives to bur-cut enamel and dentin, „Operative Dentistry”, vol. 30, no. 1, pp. 39-49, 2005.

6. Sarr M., Kane A.W., Vreven J. et al.: Microtensile bond strength and interfacial characterization of 11 contemporary adhesives bonded to bur-cut dentin, „Operative Dentistry”, vol. 35, no. 1, pp. 94-104, 2010.

7. Faye B., Kane A.W., Sarr M. et al.: Noncarious cervical lesions among a non-toothbrushing population with Hansen’s disease (leprosy): initial findings, „Quintessence International”, vol. 37, no. 8, pp. 613-619, 2006.

8. Grippo J.O., Simring M., Coleman T.A.: Abfraction, abrasion, biocorrosion, and the enigma of noncarious cervical lesions: a 20-year perspective, „Journal of Esthetic and Restorative Dentistry”, vol. 24, no. 1, pp. 10-23, 2012.

9. Peumans M., Kanumilli P., de Munck J. et al.: Clinical effectiveness of contemporary adhesives: a systematic review of current clinical trials, „Dental Materials”, vol. 21, no. 9, pp. 864-881, 2005.

10. Kubo S., Kawasaki K., Yokota H., Hayashi Y.: Five-year clinical evaluation of two adhesive systems in non-carious cervical lesions, „Journal of Dentistry”, vol. 34, no. 2, pp. 97-105, 2006.

11. van Dijken J.W.V.: A randomized controlled 5-year prospective study of two hema-free adhesives, a 1-step self etching and a 3-step etch-and-rinse, in non-carious cervical lesions, „Dental Materials”, vol. 29, no. 11, pp. e271-e280, 2013.

12. Burrow M.F., Tyas M.J.: Clinical trial of G-Bond all-in-one adhesive and gradia direct resin composite in non-carious cervical lesions – results at 1 year, „Journal of Dentistry”, vol. 35, no. 7, pp. 623-625, 2007.

13. Ermis R.B., van Landuyt K.L., Cardoso M.V. et al.: Clinical effectiveness of a one-step self-etch adhesive in non-carious cervical lesions at 2 years, „Clinical Oral Investigations”, vol. 16, no. 3, pp. 889-897, 2012.

14. Kubo S., Yokota H., Hayashi Y.: Two-year clinical evaluation of one-step self-etch systems in non-carious cervical lesions, „Journal of Dentistry”, vol. 37, no. 2, pp. 149-155, 2009.

15. Blunck U., Knitter K., Jahn K.-R.: Six-month clinical evaluation of XP BOND in noncarious cervical lesions, „Journal of Adhesive Dentistry”, vol. 9, no. 2, pp. 265-268, 2007.

16. da Costa T.R.F., Loguercio A.D., Reis A.: Effect of enamel bevel on the clinical performance of resin composite restorations placed in non-carious cervical lesions, „Journal of Esthetic and Restorative Dentistry”, vol. 25, no. 5, pp. 346-356, 2013.

17. Can Say E., Özel E., Yurdagüven H., Soyman M.: Three-year clinical evaluation of a two-step self-etch adhesive with or without selective enamel etching in non-carious cervical sclerotic lesions, „Clinical Oral Investigations”, vol. 18, no. 5, pp. 1427-1433, 2014.

18. Kurokawa H., Miyazaki M., Takamizawa T. et al.: One-year clinical evaluation of five single-step self-etch adhesive systems in non-carious cervical lesions, „Dental Materials Journal”, vol. 26, no. 1, pp. 14-20, 2007.

19. Moretto S.G., Russo E.M.A., Carvalho R.C.R. et al.: 3-year clinical effectiveness of one-step adhesives in non-carious cervical lesions, „Journal of Dentistry”, vol. 41, no. 8, pp. 675-682, 2013.

20. Tuncer D., Çelik Ç., Yamanel K., Arhun N.: 1 year clinical evaluation of microhybrid composites used in the restoration of non-carious cervical lesions, „Oral Health and Dental Management”, vol. 13, no. 2, pp. 366-371, 2014.

One-year clinical evaluation of the bonding effectiveness of a one-step, self-etch adhesive in noncarious cervical lesion therapy

Autorzy:

Babacar Faye, Mouhamed Sarr, Khaly Bane, Adjaratou Wakha Aidara, Seydina Ousmane Niang, Abdoul Wakhabe Kane

Klinika Stomatologii Zachowawczej i Endodoncji

Uniwersytet im. Cheikha Anta Diopa w Dakarze (Senegal)

Streszczenie:

W badaniu oceniono jednoroczne wyniki kliniczne wypełnienia niepróchnicowych ubytków przyszyjkowych z zastosowaniem jednoskładnikowego samotrawiącego systemu wiążącego (Optibond All-in-One, Kerr, USA) w połączeniu z kompozytem (Herculite XRV Ultra, Kerr Hawe, USA), z wcześniejszym trawieniem kwasem lub bez. Wypełnienia wykonane przez tego samego lekarza oceniano wg zmodyfikowanych kryteriów USPHS wyjściowo oraz po 3, 6 i 12 miesiącach. Optibond All-in-One zastosowany do wypełnień niepróchnicowych ubytków przyszyjkowych daje zadowalające wyniki kliniczne po 12 miesiącach, zwłaszcza po uprzednim trawieniu kwasem.

Summary:

This study evaluated the one-year clinical performance of a one-step, self-etch adhesive (Optibond All-in-One, Kerr, CA, USA) combined with a composite (Herculite XRV Ultra, Kerr Hawe, CA, USA) to restore NCCLs with or without prior acid etching. Restorations performed by the same practitioner were evaluated at baseline and after 3, 6, and 12 months using modified USPHS criteria. Optibond All-in-One performs at a satisfactory clinical performance level for restoration of NCCLs after 12 months especially after acid etching.