Ósemki – kłopotliwy relikt przeszłości

Ósemki lub potocznie zwane „zęby mądrości” to trzecie zęby trzonowe u człowieka. Każdy z nas, dorosłych powinien mieć ich cztery. Gdy pojawiają się, przeważnie są powodem bólu, kłopotów i kosztów związanych z ekstrakcją. Po co nam ósemki? Kiedy usunąć zęby mądrości? Jak uśmierzyć ból po wyrwaniu zęba? Na powyższe pytania odpowiemy w dalszej części artykułu. Zapraszamy!

Zdjęcie ilustracyjne / Adobe Stock

Do czego kiedyś były nam potrzebne ósemki

Nasi odlegli przodkowie, hominidy, z całą pewnością w pełni wykorzystywali wszystkie zęby w codziennych czynnościach żucia i rozszarpywania pokarmu. Posiadali, w porównaniu ze współczesnym człowiekiem, mały mózg i wielką szczękę. A od sprawności i wydajności układu zębnego zależało ich życie.

Silne trzonowce potrzebne były do rozgniatania wszelkiego rodzaju pokarmu, jaki udało się hominidom zebrać lub upolować.

Na kolejnych etapach ewolucji, człowiekowate zaczęły używać pierwszych narzędzi do polowań, następnie wymyśliły ostrza do cięcia mięsa na mniejsze kawałki, a umiejętność żucia dużych, twardych porcji przestała być niezbędna.

Skomplikowana maszyneria ewolucji powolutku zaczęła proces zmian w wyglądzie hominidów, by zaadaptować go do nowych warunków.

My, współcześni ludzie, jesteśmy dużo wyżsi od naszych przodków, inteligentniejsi, posiadamy mniej włosów oraz zanikają nam zęby mądrości.

Ostatnie zęby trzonowe przestały się nam mieścić w małej szczęce, gdyż większą część czaszki zajmuje mózg.

Dziś trzecie zęby trzonowe uważane są za narząd szczątkowy. Przyjmuje się, iż około 65% społeczeństwa nie posiada wystarczająco dużo miejsca w szczęce, by ósemki miały szansę prawidłowo się wyrżnąć.

Pozostałe 35% należy do szczęściarzy, którzy nigdy nie będą się borykać z problemem usuwania ósemek. I odsetek ten stale rośnie.

Zęby mądrości – co o nich wiemy?

Ósemki są trzecimi zębami trzonowymi u człowieka i wyrzynają się pomiędzy 15 a 40 rokiem życia, lecz definicja słownikowa nie odzwierciedla wszystkich przypadków rozwoju zębów mądrości. Zdarzają się osoby, u których ósemki wyrzynają się wcześniej oraz takie, u których proces rozpoczyna się po 50-tce.

Cechą charakterystyczną fazy wzrostu zębów mądrości jest ból towarzyszący wyrzynaniu.

Z powodu małej ilości miejsca w szczęce, trzecie trzonowce wyrzynają się pod niewłaściwym kątem, częściowo lub górna ich część pozostaje zakryta przez dziąsło, co może prowadzić do poważnych stanów zapalnych.

W okolicy wyrżniętych ósemek zalegają resztki pokarmu, gdyż trudno właściwie oczyścić szczoteczką lub nicią dentystyczną to odległe miejsce. Konsekwencją tego stanu najczęściej jest próchnica. Co gorsze, zarażone próchnicą ósemki, mogą zainfekować kolejne zęby.

Kiedy usuwać ósemki?

Część lekarzy uważa, iż profilaktyczne usuwanie ósemek jest najlepszym sposobem na uniknięcie powikłań i próchnicy, lecz istnieje też inny punkt widzenia. Zdaniem pozostałych stomatologów, jeśli ósemki wyrżnęły się prawidłowo i pod właściwym kątem, to nie należy dokonywać ich ekstrakcji.

Niemniej jednak, jeśli trzecie trzonowce swoim wzrostem powodują ściśnięcie pozostałych zębów i zmianę w ich usytuowaniu w łuku zębowym, to należy je natychmiast usunąć.

Nieprawidłowy zgryz może spowodować brak podparcia u przeciwległych zębów, a w konsekwencji problemy z odsłanianiem dziąseł i chorobami nasady korzeni.

Ósemki, którym nie udało się przebić przez warstwę dziąsła mogą powodować nie tylko zmiany ortodontyczne, lecz również stany zapalne i torbiele prowadzące do zapalenia okostnej.

Innym powodem ekstrakcji ósemek może być konieczność wdrożenia procedury ortodontycznej, popularnego aparatu nazębnego, a wtedy konieczne jest usunięcie zębów mądrości.

Procedura kwalifikacji do ekstrakcji ósemki

Lekarz stomatolog w oparciu o badanie wnętrza jamy ustnej i po wykonaniu badań obrazowych, takich jak zdjęcie rentgenowskie i/lub tomografia komputerowa ocenia stan zębów trzonowych i kwalifikuje do usunięcia.

Zalecenia przed zabiegiem usunięcia ósemki

Zabieg usuwania zęba mądrości jest standardową procedurą stomatologiczną. Tak jak większość zabiegów chirurgicznych, wymaga jednak przygotowania.

Pacjent zobowiązany jest poinformować lekarza o przyjmowanych lekach oraz o istniejących chorobach przewlekłych, np. zaburzeniu krzepliwości, cukrzycy, choroby nowotworowej.

Panie powinny uprzedzić lekarza o fazie cyklu biologicznego oraz zaplanować zabieg na czas po pierwszych dniach menstruacji i jednocześnie unikając dwóch, trzech dni przed okresem.

Jeśli jest to możliwe, panie w ciąży powinny przełożyć zabieg ekstrakcji na czas po rozwiązaniu.

Planując zabieg ekstrakcji ósemki należy zdawać sobie sprawę z nieuchronnych konsekwencji wynikających z zabiegu. Osoba po usunięciu ósemki przez pierwsze dwa, trzy dni często cierpi na silny ból, wymagający wsparcia środkami przeciwbólowymi oraz na opuchliznę części twarzy.

Nie należy zatem planować zabiegu ekstrakcji ósemki bezpośrednio przed ważnym spotkaniem, uroczystością, wyjazdem na urlop czy w sprawach służbowych.

Po zabiegu usuwania ósemki potrzebne jest najczęściej kilka dni na rekonwalescencję.

Przebieg chirurgicznego usuwania ósemki

Lekarz o specjalizacji w chirurgii szczękowej dobiera znieczulenie odpowiednie do wieku i stanu zdrowotnego pacjenta.

Następnie nacina błonę śluzową i oddziela wiertłami korzenie ósemki. Czynności wykonywane przez chirurga mają na celu zminimalizowanie skutków ekstrakcji dla pozostałych zębów i tkanek.

Dłutowanie polega na rozchwianiu wyrywanego zęba i oddzielenie go od zębodołu. Chirurg następnie używa kleszczy chirurgicznych i usuwa zbędnego trzonowca. Jeśli wyrywany ząb stawia opór i wrośnięty jest w kość, lekarz przeważnie jest zmuszony do wykonania głębszego cięcia w błonach śluzowych i usuwa ósemkę wraz z częścią kości.

Po zakończeniu ekstrakcji lekarz zakłada szwy na powstałą ranę oraz zaleca kurację przeciwbólową.

Zalecenia medyczne po zabiegu usunięcia ósemki

Najczęstszym pytaniem pacjentów jest: Jak długo nie mogę jeść po usunięciu zęba?

Odpowiedź zależy od stopnia komplikacji zabiegu i stanu dziąsła po ekstrakcji. Najczęściej lekarz stomatolog radzi nie jeść przez kilka godzin po zabiegu, a do końca dnia pozostać na diecie półpłynnej.