Pełna rekonstrukcja uzębienia poważnie startego wskutek bruksizmu – opis przypadku

Zgodnie z dowodami starcie zębów zarówno pod względem częstości występowania, jak i ciężkości wzrasta wraz z wydłużaniem się życia. Rozpoznanie tego stanu i określenie jego aktywności mają zasadnicze znaczenie dla strategii zapobiegania i leczenia [1]. Starcie zęba jest definiowane jako utrata struktury spowodowana przez tarcie jednego zęba o inny, bez udziału substancji. W przypadku powierzchni zgryzowych i brzegów siecznych może ono nastąpić podczas połykania (starcie fizjologiczne), a w obecności parafunkcji, takich jak bruksizm i zaciskanie zębów, może osiągnąć poważne rozmiary (starcie patologiczne).

Błyszczącą powierzchnię zębów z dobrze widocznymi fasetkami, zwykle pasującymi lokalizacją do analogicznych fasetek w przeciwległym łuku w zwarciu ekscentrycznym zwłaszcza w zębach przednich, uważa się za wiarygodne objawy starcia [2-4]. Takie fasetki przeważnie widzi się na powierzchniach funkcjonalnych (zgryzowych i siecznych) zębów, ale mogą one też występować na policzkowych i podniebiennych powierzchniach zębów w odcinku przednim żuchwy i szczęki, jeśli występuje znaczny nagryz pionowy [5]. Stopień atrycji zębów szczęki i żuchwy jest równy, ponieważ bliski kontakt przeciwległych powierzchni może skutkować dopasowywaniem się miejsc starcia [6]. Starcie zębów bywa przypisywane kilku czynnikom, z których nie wszystkie pozostają zidentyfikowane [7]. Z nadmiernego starcia mogą wynikać patologie miazgi, nieprawidłowa okluzja i problemy estetyczne [8].

Postępowanie w starciu/atrycji zębów jest przedmiotem zainteresowania stomatologii zachowawczej i protetyki stomatologicznej [9]. Po postawieniu ostatecznego rozpoznania jedną z opcji leczenia jest pełna rekonstrukcja uzębienia wraz z określeniem czynników przyczynowych [3]. Dla skutecznego leczenia niezbędne jest poprawne oszacowanie pionowego wymiaru zwarcia, przestrzeni międzyokluzyjnej w pozycji spoczynkowej i relacji centralnej. Aby osiągnąć przewidywalny i pożądany wynik, pomocne może być systematyczne podejście [10]. W niektórych przypadkach wyrzynanie się zębów i wzrost kości wyrostka zębodołowego mogą skompensować obniżenie pionowego wymiaru zwarcia. Wskutek starcia zębów trwa proces adaptacji kości wyrostka zębodołowego, mający na celu kompensację utraty struktury zęba i przywrócenie pionowego wymiaru zwarcia. Toteż nie należy manipulować pionowym wymiarem zwarcia bez starannej oceny sytuacji [11, 12].

Postępowanie w przypadku atrycji zębów stanowi duże wyzwanie i jest trudne. Ocena pionowego wymiaru zwarcia odgrywa kluczową rolę w kompleksowym planowaniu leczenia oraz wymaga wykonania odlewów i modeli diagnostycznych. Kliniczna ocena pacjenta po zacementowaniu tymczasowych odbudów stałych albo zastosowanie szyny diagnostycznej/tymczasowej protezy ruchomej może pomóc w określeniu pionowego wymiaru zwarcia [13]. W publikowanej pracy omówiono poszczególne fazy rehabilitacji protetycznej, od rozpoznania do ostatecznego leczenia, u 36-letniej pacjentki z bruksizmem i poważnym starciem uzębienia.

Opis przypadku

Główny problem

36-letnia kobieta została skierowana do Kliniki Protetyki Stomatologicznej Wydziału Stomatologii Uniwersytetu Medycznego w Teheranie w celu leczenia protetycznego zniszczonych zębów. Główne problemy zgłaszane przez pacjentkę stanowiły utrudnienia żucia i niewyraźna mowa.

Wywiad

Pacjentka miała obniżony poziom estrogenów, z tego powodu otrzymywała 5 mg prednisolonu dziennie przez ostatnie 20 lat. Żadnych innych szczególnych informacji w wywiadzie nie znaleziono. Pacjentka była wcześniej leczona endodontycznie, zachowawczo i protetycznie. Po raz pierwszy zauważyła starcie zębów przed 2 laty.

Badanie

U pacjentki nie stwierdzono asymetrii twarzy, wargi były prawidłowo ukształtowane, nie wykryto objawów zaburzeń ze strony stawów skroniowo-żuchwowych (ból, ograniczony zakres ruchów, przeskakiwanie). Wstępna ocena ujawniła obecność parafunkcji w postaci bruksizmu i zaciskania zębów. Kliniczne badanie wewnątrzustne wykazało znacznie starcie zębów zarówno przednich, jak i tylnych. Na powierzchniach zębów przeciwległych łuku w zwarciu ekscentrycznym widoczne były wyraźne fasetki. Starcie zębów mogło wynikać z obecności parafunkcji, z nieodpowiednich odbudów i interferencji zębów w obszarze tylnym. Próbując ustalić relację centralną (CR) za pomocą manipulacji oburęcznej, wykryto rozbieżność między okluzją centralną (CO) a pozycją maksymalnego zaguzkowania (MIP). Największa interferencja przy przesunięciu żuchwy z pozycji okluzji centralnej do pozycji przedniej dotyczyła zęba 30. Nie obserwowano prowadzenia zębów przednich przy ruchach ekscentrycznych żuchwy. Stan higieny jamy ustnej był zadowalający, nie stwierdzono żadnych problemów periodontologicznych (fot. 1).

Zdjęcie panoramiczne ujawniło brak drugich przedtrzonowców oraz drugich i trzecich trzonowców we wszystkich kwadrantach oraz nieakceptowalny stan po leczeniu kanałowym zębów: 6, 7, 10, 12, 14, 19, 21, 27, 28 i 30 [numeracja zębów wg systemu UNS, „amerykańskiego” – przyp. tłum.] (fot. 2).

Procedury diagnostyczne

Po oszacowaniu klinicznym pionowego wymiaru zwarcia ustalono pozycję spoczynkową na podstawie pomiaru twarzy (odległość między końcem nosa a podbródkiem) i potwierdzono przez ocenę fonetyki [14]. Przestrzeń międzyokluzyjna wynosiła w przybliżeniu 4 mm, a fizjologiczny pionowy wymiar zwarcia można było przywrócić, powiększając ją w przybliżeniu o 1 mm. Ponadto starcie zębów skutkowało protruzją żuchwy. Przez sprowadzenie żuchwy do relacji centrycznej w odcinku przednim uzyskano przestrzeń do rehabilitacji [6]. Dzięki zeszlifowaniu zęba 30 usunięto interferencję, a wówczas uzyskano wyrównanie CO i MIP.

Pacjentkę pouczono w zakresie higieny jamy ustnej. Przed ostatecznym leczeniem wykonano diagnostyczne odlewy gipsowe (Moldano Dental Stone, Bayer Co., Niemcy) z wycisków alginatowych (Tropicalgin, Zhermack, Włochy). Rejestrację zwarcia oceniono za pomocą akrylowego deprogramatora w odcinku przednim (Pattern Resin LS, GC America, USA) i płytek woskowych (Setup Regular Modelling Wax, Cavex Holland BV, Holandia). Żuchwę sprowadzono do CR techniką manipulacji dwuręcznej. By utrwalić rejestr, nałożono małą ilość pasty z tlenku cynku z eugenolem (Luralite, Kerr Corp., USA) na każdy obszar wgłębienia w wosku i utrzymano żuchwę w CR, aż pasta się związała. Ten rejestr wraz z łukiem twarzowym (Dentatus Facebow; Dentatus AB, Szwecja) użyto do osadzenia odlewów w półnastawialnym artykulatorze (Dentatus ARH-Type; Dentatus AB, Szwecja). Prowadzenie kłykciowe w artykulatorze ustawiono na poziom średni. Szpilkę sztyftu siecznego artykulatora ustawiono na otwarcie 1 mm. Krzywe Spee i Wilsona oraz orientację płaszczyzny zgryzowej ustalono za pomocą analizatora płaszczyzny zgryzowej Broadricka.

Po wykonaniu modelu diagnostycznego (wax-up) z nowym wymiarem pionowym zwarcia sporządzono nowy odlew (z kopią modelu diagnostycznego) i tymczasowe korony z samopolimeryzującej żywicy akrylowej (Tempron, GC Europa) z użyciem wzorców z folii formowanej próżniowo (Drufolen H; Dreve Dentamid GmbH, Niemcy). Zęby opracowano w oparciu o indeks z masy wyciskowej, przygotowany na podstawie modelu diagnostycznego. Podczas preparacji została odsłonięta miazga zębów 3 i 22, okazało się też, że długość korony klinicznej zębów 5, 8, 9, 11, 23, 24, 25 i 26 nie była wystarczająca do wykonania zaplanowanych odbudów. Przygotowane uzupełnienia tymczasowe zacementowano za pomocą cementu tymczasowego (Temp Bond, Kerr Corp., USA).

Pacjentka korzystała z uzupełnień tymczasowych przez 2 miesiące, by ocenić, jak sprawdzi się zaproponowany pionowy wymiar zwarcia. W tym okresie uzupełnienia tymczasowe dopasowano i wykorzystano je jako wskazówkę dla pełnej rehabilitacji protetycznej, oceniając, jak zmienia się stan miejscowy, a także parametry czynnościowe, takie jak tkliwość mięśni, dyskomfort w stawach skroniowo-żuchwowych, zakres ruchów żuchwy, żucie, przełykanie i mowa.

Opracowano plan leczenia ukierunkowany na poprawę zgryzu, przywrócenie funkcji żucia i poprawę wyglądu pacjentki. Podczas następującej wizyty omówiono opcje leczenia, obejmujące procedury endodontyczne (w tym powtórne leczenie kanałowe), periodontologiczne (w tym wydłużenie korony klinicznej we wszystkich wspomnianych okolicach) i protetyczne (uzupełnienia metalowo-ceramiczne).

Procedury endodontyczne i periodontologiczne

W pierwszym etapie przeprowadzono leczenie kanałowe zębów z odsłoniętą miazgą i z niewystarczającymi długościami korony oraz powtórne leczenie kanałowe zębów, których stan po poprzednim leczeniu był nie do zaakceptowania. Podczas powtórnego leczenia kanałowego zębów 19 i 30 uwidoczniono obecność pionowych złamań, toteż musiały one zostać usunięte. Po ekstrakcji omówiono z pacjentką wszczepienie implantów; ostatecznie zgodziła się na zastąpienie nimi zębów 19, 20, 29 i 30.

Po zakończeniu leczenia kanałowego we wszystkich okolicach wykonano zabieg wydłużenia koron klinicznych, używając próżniowo formowanego wzorca sporządzonego według modelu diagnostycznego. Po 1 tygodniu dopasowano uzupełnienia tymczasowe do nowo uzyskanych brzegów.

Wszczepienie implantów

W oparciu o model diagnostyczny okolicy zębów #19, 20, 29 i 30 przygotowano protezę barytową (Barium Sulfate, Daroupakhsh Co., Iran), nawiercone otwory wypełniono gutaperką. Dla oceny lokalizacji implantów wykonano tomografię wiązki stożkowej (CBCT) (QR SRL Company, Włochy), która wykazała, że w okolicach pierwszych trzonowców wysokość kości wynosiła 4 mm, zatem wszczepienie implantów w tym miejscu nie było możliwe; natomiast w okolicach przedtrzonowców wysokość kości wynosiła 10 mm, można więc było zastosować krótkie implanty, długości 8 mm. Po określeniu lokalizacji implantów zaplanowano zabieg chirurgiczny. Przygotowano nową protezę i po 2 miesiącach od ekstrakcji zębów wszczepiono dwa implanty zastępujące prawy i lewy trzonowiec żuchwy (ITI Implants, Regular CrossFit Connection 4,1 mm średnicy, 8 mm długości, Straumann AG, Szwajcaria). Po 4 miesiącach od wszczepienia implanty były gotowe do obciążenia.

Leczenie protetyczne

Podczas osteointegracji implantów w oparciu o model diagnostyczny i idealną płaszczyznę zgryzową przygotowano wkłady koronowo-korzeniowe (VeraBond, AlbaDent Co., USA) do wszystkich zębów wymagających odbudowy po leczeniu kanałowym i zacementowano je Panavia F2 (Kuraray Noritake Dental Inc.). Oszlifowano wszystkie zęby pod korony, wykonując schodek okrężny z pochyłym brzegiem. Po zakończeniu preparacji pobrano wyciski z masy alginatowej (Tropicalgin, Zhermack, Włochy) i sporządzono uzupełnienia tymczasowe (ALIKE, GC America, USA), które zacementowano cementem tymczasowym z tlenkiem cynku (Temp Bond; Kerr Corp., USA). Obustronnie ustalono okluzję chronioną kłami.

Po 4 miesiącach wykonano tymczasowe odbudowy na implantach, używając łączników. Po ich dopasowaniu przygotowano wyciski z masy hydrokoloidowej i sporządzono odlewy, które zamontowano w artykulatorze Denar Mark II (Whip Mix Corporation, USA) z zastosowaniem łuku twarzowego Denar Slidematic (Whip Mix Corporation, USA) i z rejestracją relacji centralnej. Uzyskane zwarcie przeniesiono na indywidualny wzornik zwarciowy, wykonany z żywicy akrylowej (Pattern Resin LS, GC America USA). Przed tą procedurą dostosowano prowadzenie kłykciowe na podstawie rejestracji zwarcia przy ruchach bocznych na płytkach woskowych (Cavex Setup Regular Modelling Wax, Cavex Holland BV, Holandia). Po zakończeniu przygotowań (fot. 3), wykonano ostateczne wyciski w technice dwufazowej (masa typu „putty” i „light body”; Speedex, Coltene AG, Szwajcaria) na łyżce wyciskowej.

Wyciski pozycjonujące implanty wykonano równocześnie z wyciskami pozostałego uzębienia, posługując się metodą łyżki otwartej. Odlewy zamontowano w artykulatorze w oparciu o rejestrację zwarcia na płytkach woskowych w odcinku tylnym po ustaleniu relacji centralnej za pomocą obustronnego manualnego prowadzenia żuchwy i deprogramatora przedniego. Dobrano łączniki (Regular CrossFit Connection, Cementable Abutment, średnica 5 mm, wysokość dziąsła 1,0 mm, wysokość łącznika 4,0 mm; ITI Implants, Straumann AG, Szwajcaria) stosownie do wolnej przestrzeni na koronę i pozycji implantów. Wykonano pełne nawoskowanie diagnostyczne do uzupełnień metalowo-ceramicznych, po czym przeprowadzono redukcję według wzornika; następnie wykonano metalowe podbudowy (VeraBond 2, AlbaDent Co., USA), które oceniono radiologicznie i wewnątrzustnie pod względem dopasowania, retencji i stabilności. Na podbudowy napalono porcelanę (Dentsply Ceramco, USA), wykańczając korony. Brzegi językowe siekaczy szczęki ukształtowano według wykonanego wcześniej wzornika.

Na końcu dostosowano zwarcie w taki sposób, by uzyskać równie intensywne kontakty centryczne na wszystkich zębach i aby zęby w odcinku tylnym w zwarciu ekscentrycznym były chronione przez przewodnictwo kłowe. Ponieważ przy wykonywaniu uzupełnień kierowano się wcześniej przygotowanym wzornikiem zwarciowym, konieczność dopasowania zwarciowego językowych powierzchni zębów przednich szczęki była minimalna. Kły chroniły zęby tylne przed działaniem sił ekscentrycznych, a zęby tylne wspierały siły zgryzowe. Korony zacementowano tymczasowo za pomocą cementu (Temp Bond; Kerr Corp, USA) (fot. 4).

Pacjentce przekazano instrukcję z zakresu higieny jamy ustnej. Wykonano pełną szynę zgryzową z twardej żywicy akrylowej (Acropars, Marlic Co., Iran), odciążoną w okolicy implantów, którą miała zakładać na noc, by zapobiec ścieraniu uzębienia w następstwie parafunkcji (fot. 5). Na pierwszych wizytach po dokonaniu uzupełnień konieczne były tylko drobne dopasowania. Zdjęcie panoramiczne pacjentki po leczeniu prezentuje fot. 6.

Po 2 miesiącach zmieniono cement tymczasowy na cynkowo-fosforanowy (Richter & Hoffmann, Niemcy). Pacjentkę umówiono na wizyty co 6 miesięcy. Po roku oceniono uzupełnienia pod względem estetycznym i funkcjonalnym, nie stwierdzając problemów w zakresie stawu skroniowo-żuchwowego, złamań zębów lub uszkodzeń koron, stanu zapalnego śluzówki wokół implantów ani też ponadprzeciętnego zaniku kości. Widok wewnątrzustny i zdjęcia okołowierzchołkowe implantów po roku obserwacji są widoczne na fot. 7.

Dyskusja

Powierzchnie zęba mogą ulegać erozji, atrycji i abrazji [15]. Starcie może być uogólnione albo zlokalizowane w obrębie siekaczy i kłów [16]. Ma ono wieloczynnikową etiologię. Liczba kontrolowanych badań klinicznych dotyczących leczenia tego stanu metodami zachowawczymi i protetycznymi jest mała. Brak wystarczających dowodów co do długoterminowych wyników klinicznych leczenia może skomplikować proces podejmowania decyzji [17]. Przed podjęciem jakichkolwiek interwencji należy ustalić etiologię starcia zębów [16]. Niswonger, cytowany przez Tallgrena, stwierdził, że 80% pacjentów z poważnym starciem uzębienia wykazuje obecność prawidłowej szpary spoczynkowej. Dystrybucja starcia jest zwykle nierówna, czego dowodzi różnica między zębami przednimi i tylnymi [18]. Przedwczesne kontakty w odcinku tylnym mogą spowodować przeciążenie zębów przednich, skutkując zwiększonym ich ścieraniem [8].

Okres próbny tymczasowych uzupełnień stałych wynosi 2-6 miesięcy [8, 12, 19-22]. W danym przypadku uzupełnienia oceniono po 2 miesiącach. W ocenie pionowego wymiaru zwarcia po rehabilitacji protetycznej główną rolę odgrywa badanie kliniczne. Parametrami, na które trzeba zwracać w tym względzie uwagę, są: wymowa, połykanie, szpara spoczynkowa i odczucia pacjenta [22, 23].

W leczeniu poważnie startych zębów dostępne są cztery opcje:

• pełne korony złote na wkładach koronowo-korzeniowych: odsłonięta zębina może być odbudowana z zastosowaniem równoległego sztyftu retencyjnego bez znaczącego wzrostu pionowego wymiaru zwarcia. Jednak ze względów estetycznych ta metoda może być trudna do akceptacji w odcinku przednim;
• powiększenie pionowego wymiaru zwarcia: zwiększony pionowy wymiar zwarcia może poprawić estetykę. Jednak może z tego wyniknąć nadmierne obciążenie zębów;
• wydłużenie koron klinicznych: dla retencji i estetycznego wykończenia może być konieczne chirurgiczne odsłonięcie dostatecznej części struktury zęba;
• ekstyrpacja miazgi, leczenie endodontyczne i przykrycie ubytku [11].

W naszym przypadku zastosowano trzy ostatnie metody.

Aby ułatwić lokalizację implantów, wykonano tomografię wiązki stożkowej. Tradycyjne zdjęcia rentgenowskie dostarczają tylko obrazu 2D, podczas gdy CBCT dostarcza informacji na temat wszystkich trzech wymiarów. Obrazy CBCT są wystarczająco dokładne do planowania leczenia implantologicznego [24-27]. W oparciu o wyniki analizy komputerowej dostępnej kości wykonuje się zwykle szablon chirurgiczny. Należy także wziąć pod uwagę położenie pozostałych zębów i ich odległość od implantu. Ta informacja jest niezmiernie pomocna dla klinicystów przy wyborze optymalnej lokalizacji implantów i ma decydujące znaczenie dla zwiększenia prawdopodobieństwa sukcesu [27, 28].

Pojęcie skróconego łuku zębowego (SDA), wprowadzone do światowej stomatologii przez holenderskiego protetyka prof. Käysera w 1981 roku, okazało się warte uwagi przy planowaniu leczenia pacjentów z częściowym bezzębiem. Badania nad SDA wykazały, że obecność zębów przednich i przedtrzonowców może spełnić wymagane kryteria uzębienia funkcjonalnego. Opisywano doskonałe wyniki długoterminowe przy braku wsparcia trzonowców [29]. Podejście do leczenia z uwzględnieniem SDA jest korzystne i nie pozostaje w konflikcie z aktualnymi teoriami okluzji [30]. W danym przypadku odbudowany został jeden przedtrzonowiec i jeden trzonowiec w każdym kwadrancie.

By ocenić wpływ dysharmonii okluzyjnej na bruksizm nocny, można zastosować szynę relaksacyjną, która zmniejsza też obciążenia wynikające z parafunkcji występujących w nocy. Kontakty centryczne w relacji centralnej i dyskluzja zębów tylnych prowadzonych przez zęby przednie przy wychyleniach żuchwy stanowią silne wskazanie do wykonania nocnej szyny relaksacyjnej (dla szczęki górnej albo żuchwy). W przeciwieństwie do naturalnych zębów implanty nie ulegają ekstruzji przy braku kontaktów zwarciowych. U pacjentów z implantami w tylnym kwadrancie żuchwy, na których jest osadzony most, szyna relaksacyjna dla szczęki pozbawiona jest powierzchni zgryzowych przeciwstawnych do koron implantów, tak więc nie ma kontaktów zwarciowych i siły zgryzowe nie są przenoszone na implanty [31].

W badaniach Tawila i wsp. pacjenci cierpiący na bruksizm doznawali poważniejszych powikłań [po wszczepieniu implantów – przyp. tłum.]. Jednak nie było statystycznie znamiennych różnic w występowaniu powikłań pomiędzy osobami z różnymi postaciami bruksizmu [32]. Przy poważnym starciu zębów na wszystkich zębach muszą być osiągnięte centryczne kontakty zwarciowe o równej intensywności. Ponadto powinno być ustalone prowadzenie przednie zgodnie z normalnymi ruchami funkcjonalnymi, z brakiem kontaktu w zakresie zębów w odcinku tylnym podczas ekscentrycznych ruchów żuchwy. Ustanowienie tego wzorca okluzji jest ważniejsze u pacjentów cierpiących na bruksizm.

Wreszcie, co jest najważniejsze dla długoterminowego powodzenia leczenia [starcia zębów – przyp. tłum.], to okresowe monitorowanie czynników etiologicznych, w tym bruksizmu, i pogłębienie prowadzenia przedniego, co ogranicza zakres ruchów prowadzących do nawrotowego ścierania się przednich zębów lub zniszczenia wykonanych odbudów. Wszelkie oznaki powtórnego ścierania się zębów powinno się jak najszybciej zidentyfikować i opanować [11].

Wniosek

Pełna rekonstrukcja uzębienia u pacjentów ze starciem zębów jest jedną z najbardziej powszechnych opcji leczenia. Tajemnica doskonałego rokowania leży w ustaleniu właściwego prowadzenia przedniego, harmonizującego z zakresem ruchów i zdolnego do powodowania dyskluzji w odcinku tylnym.

Konflikt interesów

Wszyscy autorzy oświadczają, że nie zachodzi żaden konflikt interesów.

Tłumaczenie

lek. med. Dorota Tukaj.

„Case Reports in Dentistry” 2015, Article ID 531618.

Piśmiennictwo:

1. Meyers I.: Attrition and erosion: assessment and diagnosis. „Annals of the Royal Australasian College of Dental Surgeons”, vol. 21, pp. 94-96, 2012.

2. Harpenau L.A., Noble W.H., Kao R.T.: Diagnosis and management of dental wear. „Todays FDA”, vol. 24, no. 5, pp. 50-57, 2012.

3. Laudenbach J.M., Simon Z.: Common dental and periodontal diseases evaluation and management. „Medical Clinics of North America”, vol. 98, no. 6, pp. 1239-1260, 2014.

4. Grippo J.O., Simring M., Schreiner S.: Attrition, abrasion, corrosion and abfraction revisited: a new perspective on tooth surface lesions. „Journal of the American Dental Association”, vol. 135, no. 8, pp. 1109-1118, 2004.

5. Johansson A., Omar R.: Identification and management of tooth wear. „The International Journal of Prosthodontics”, vol. 7, no. 6, pp. 506-516, 1994.

6. Milosevic A.: Toothwear: aetiology and presentation. „Dental Update”, vol. 25, no. 1, pp. 6-11, 1998.

7. Crothers A. J. R.: <i>Tooth wear and facial morphology<i>. „Journal of Dentistry”, vol. 20, no. 6, pp. 333-341, 1992.

8. Turner K.A., Missirlian D.M.: Restoration of the extremely worn dentition. „Journal of Prosthetic Dentistry”, vol. 52, no. 4, pp. 467-474, 1984.

9. Van’t Spijker A., Kreulen C.M., Creugers N.H.J.: Attrition, occlusion, (dys)function, and intervention: a systematic review. „Clinical Oral Implants Research”, vol. 18, no. 3, pp. 117-126, 2007.

10. Doan P.D., Goldstein G.R.: The use of a diagnostic matrix in the management of the severely worn dentition. „Journal of Prosthodontics”, vol. 16, no. 4, pp. 277-281, 2007.

11. Dawson P.E.: Functional Occlusion: from TMJ to smile design. Elsevier, New York, NY, USA, 1st edition, 2008.

12. Jahangiri L., Jang S.: Onlay partial denture technique for assessment of adequate occlusal vertical dimension: a clinical report. „Journal of Prosthetic Dentistry”, vol. 87, no. 1, pp. 1-4, 2002.

13. Hemmings K.W., Howlett J.A., Woodley N.J., Griffiths B.M.: Partial dentures for patients with advanced tooth wear. „Dental Update”, vol. 22, no. 2, pp. 52-59, 1995.

14. Johansson A., Johansson A.-K., Omar R., Carlsson G.E.: Rehabilitation of the worn dentition. „Journal of Oral Rehabilitation”, vol. 35, no. 7, pp. 548-566, 2008.

15. Addy M., Shellis R.P.: Interaction between attrition, abrasion and erosion in tooth wear. „Monographs in Oral Science”, vol. 20, pp. 17-31, 2006.

16. Bartlett D.W., Shah, P.: A critical review of non-carious cervical (wear) lesions and the role of abfraction, erosion, and abrasion. „Journal of Dental Research”, vol. 85, no. 4, pp. 306-312, 2006.

17. Rivera-Morales W.C., Mohl N.D.: Restoration of the vertical dimension of occlusion in the severely worn dentition. „Dental Clinics of North America”, vol. 36, no. 3, pp. 651-664, 1992.

18. Tallgren A.: Changes in adult face height due to aging, wear and loss of teeth and prosthetic treatment. „Acta Odontologica Scandinavica”, vol. 15, pp. 1-112, 1957.

19. Hemmings K.W., Darbar U.R., Vaughan S.: Tooth wear treated with direct composite restorations at an increased vertical dimension: results at 30 months. „The Journal of Prosthetic Dentistry”, vol. 83, no. 3, pp. 287-293, 2000.

20. Sato S., Hotta T.H., Pedrazzi V.: Removable occlusal overlay splint in the management of tooth wear: a clinical report. „Journal of Prosthetic Dentistry”, vol. 83, no. 3, pp. 392-395, 2000.

21. Brown K.E.: Reconstruction considerations for severe dental attrition. „The Journal of Prosthetic Dentistry”, vol. 44, no. 4, pp. 384-388, 1980.

22. Tjan A.H.L., Miller G.D., The J.G.: Some esthetic factors in a smile. „The Journal of Prosthetic Dentistry”, vol. 51, no. 1, pp. 24-28, 1984.

23. Lundquist D.O., Luther W.W.: Occlusal plane determination. „The Journal of Prosthetic Dentistry”, vol. 23, no. 5, pp. 489-498, 1970.

24. Pinsky H.M., Dyda S., Pinsky R.W., Misch K.A., Sarment D.: Accuracy of three-dimensional measurements using cone-beam CT. „Dentomaxillofacial Radiology”, vol. 35, no. 6, pp. 410-416, 2006.

25. Ludlow J.B., Laster W. , See S., Bailey L.J., Hershey H.G.: Accuracy of measurements of mandibular anatomy in cone beam computed tomography images. „Oral Surgery, Oral Medicine, Oral Pathology, Oral Radiology and Endodontology”, vol. 103, no. 4, pp. 534-542, 2007.

26. Marmulla R., Wörtche R., Mühling J., Hassfeld S.: Geometric accuracy of the newtom 9000 cone beam CT. „Dentomaxillofacial Radiology”, vol. 34, no. 1, pp. 28-31, 2005.

27. Worthington P., Rubenstein J., Hatcher D.C.: The role of cone-beam computed tomography in the planning and placement of implants. „Journal of the American Dental Association”, vol. 141, pp. 19S-24S, 2010.

28. Arlin M.L.: Short dental implants as a treatment option: results from an observational study in a single private practice. „The International Journal of Oral & Maxillofacial Implants”, vol. 21, no. 5, pp. 769-776, 2006.

29. Carlsson G.E.: Dental occlusion: modern concepts and their application in implant prosthodontics. „Odontology”, vol. 97, no. 1, pp. 8-17, 2009.

30. Armellini D., von Fraunhofer J.A.: The shortened dental arch: a review of the literature. „Journal of Prosthetic Dentistry”, vol. 92, no. 6, pp. 531-535, 2004.

31. Misch C.E.: Contemporary Implant Dentistry. Mosby Elsevier, St. Louis, Miss, USA, 3rd edition, 2008.

32. Tawil G., Aboujaoude N., Younan R.: Influence of prosthetic parameters on the survival and complication rates of short implants. „International Journal of Oral and Maxillofacial Implants”, vol. 21, no. 2, pp. 275-282, 2006.

Full mouth reconstruction of bruxer with severely worn dentition – clinical report

Autorzy:

Somayeh Zeighami, Sakineh Nikzad
Centrum Badań Klinicznych Klinika Protetyki Stomatologicznej, Wydział Stomatologii Uniwersytetu Medycznego Teheranie (Iran)

Hakimeh Siadat
Centrum Badań Implantologicznych Klinika Protetyki Stomatologicznej, Wydział Stomatologii Uniwersytetu Medycznego Teheranie (Iran)

Streszczenie:

Starcie zębów bywa przypisywane kilku czynnikom, z których nie wszystkie pozostają zidentyfikowane. Postępowanie ze startymi zębami stanowi wyzwanie dla stomatologii zachowawczej i protetyki stomatologicznej. Dla skutecznego leczenia niezbędne jest poprawne oszacowanie pionowego wymiaru zwarcia, przestrzeni międzyokluzyjnej w pozycji spoczynkowej i relacji centralnej. By ocenić różne sposoby leczenia i dokonać wyboru, przydatne są informacje uzyskane z wycisków i modeli diagnostycznych (wax-upów). Publikowany artykuł opisuje pełną rehabilitację protetyczną 36-letniej pacjentki z bruksizmem, poważnym starciem zębów i innymi problemami stomatologicznymi.

Summary:

Tooth wear is attributed to several factors many of which often remain unidentified. Management of tooth wear is challenging in preventive and restorative dentistry. Correct assessment of occlusal vertical dimension, interocclusal rest space, and centric relation records are critical for successful treatment. In order to achieve a predictable and desirable result, a systematic approach may be helpful. This paper describes the full mouth rehabilitation of a 36-year-old bruxer with severely worn dentition and other dental problems.