Próchnica – poważny problem zdrowotny

Badania światowych organizacji zdrowia (WHO) i renomowane periodyki medyczne, takie jak Lancet nie pozostawiają złudzeń: próchnica jest jedną z najbardziej powszechnych chorób na świecie. Zarażonych może być do 5 mld osób! I statystyki, niestety, nie są sprzyjające również dla polskich dzieci i dorosłych. Dlatego rozpowszechnianie wiedzy o próchnicy, o sposobach leczenia i przede wszystkim, zapobiegania – jest kluczową kwestią dla każdego z nas. Zapraszamy!

Zdjęcie ilustracyjne / Adobe Stock

Czym jest próchnica?

Próchnica zębów to choroba zakaźna wywołana przez bakterie L. acidophilus i streptokoki (paciorkowce: Streptococcus salivarius, S. mitior, sanguis). Aktywność ww. bakterii powoduje demineralizację zęba, co prowadzi do rozpadu jego struktury.

Do powstania próchnicy niezbędne są cztery warunki:

• czas
• obecność bakterii w jamie ustnej
• cukry
• podatność zębów

Każdy z czterech warunków jest tak samo ważny i jeśli któregokolwiek z nich zabraknie, próchnica nie powstanie.

Jak odbywa się proces powstawania próchnicy? 

Podstawą działania bakterii są cukry obecne w jamie ustnej. Bakterie odpowiedzialne za próchnicę metabolizują cukry z pożywienia i zmieniają pH środowiska jamy ustnej na kwaśną, co znacznie sprzyja rozwojowi próchnicy. Demineralizacja osłabia szkliwo, barierę ochronną zębów i ułatwia inwazję bakterii w głąb zęba. Im poziom pH w ustach jest niższy (poniżej 5,5 pH), tym lepsze warunki dla próchnicy.

Nie wszystkie cukry sprzyjają metabolizmowi. Cukry naturalnie występujące w pokarmie nie są zagrożeniem, lecz cukry rafinowane, takie jak sacharoza, glukoza i fruktoza znacznie zwiększają ryzyko zachorowania na próchnicę.

Ponadto patogeny powodują odkładanie się płytki nazębnej, co prowadzi do stanów zapalnych przyzębia, a to dodatkowo osłabia płytkę i szkliwo.

O próchnicy słyszał chyba każdy z nas. Od najmłodszych lat jesteśmy uczeni mycia zębów przynajmniej rano i wieczorem. Wiemy do czego prowadzą zaniedbania w higienie jamy ustnej: kamień nazębny, próchnica, ból, ubytki, braki w uzębieniu, nieprzyjemny zapach i niekorzystny wygląd. Lecz to nie wszystko.

Nieleczona próchnica to ubytki w uzębieniu, co w konsekwencji oznacza niewłaściwą pracę narządu żucia, a to z kolei przekłada się niekorzystnie na układ pokarmowy. W skrajnych przypadkach nieleczona próchnica prowadzi do przewlekłych bóli głowy i zatok, chorób nerek, stawów, cukrzycy i zawału serca.

Stopień świadomości jest jednak wciąż niewystarczający, gdyż Polska od dekad zajmuje niechlubne, wysokie miejsce w statystyka dotyczących zachorowalności na próchnicę.

Przyjmuje się, że co drugi polski trzylatek ma próchnicę, a 90% nastolatków straciło przynajmniej jeden ząb w wyniku próchnicy.

Jakie są przyczyny tak złego stanu zdrowia zębów Polaków?

Czym skorupka za młodu nasiąknie…, czyli kilka słów o rodzicach małych dzieci

Problem z właściwą higieną jamy ustnej zaczyna się już na początku życia.

Mało który rodzic niemowlęcia zdaje sobie sprawę, że pierwsza wizyta kontrolna u stomatologa powinna odbyć się w okresie ząbkowania, czyli około szóstego miesiąca życia.

Najczęściej maluchy trafiają na fotel dentystyczny dopiero, gdy ząb zaczyna boleć, czyli w zaawansowanym stanie próchnicy. To zdecydowanie zbyt późno!

Zanim pojawią się pierwsze ząbki należy przyzwyczajać niemowlę do masowania dziąseł, zwłaszcza łącząc te działania z posiłkami. Z czasem czynność czyszczenia zębów na stałe wkoduje się w świadomość dziecka i spożywanie pokarmu będzie się dziecku kojarzyło z koniecznością oczyszczenia zębów z resztek jedzenia. To bardzo cenna rada i ważna wskazówka dla młodych rodziców.

W polskim społeczeństwie nadal pokutuje szkodliwy mit o małym znaczeniu zębów mlecznych.

Większą wagę dorośli przywiązują się do zębów stałych, lecz zaniedbania w higienie mleczaków są ogromnym błędem!

Mleczne zęby u dziecka to nie tylko śliczny, promienny uśmiech. To również prawidłowo pogryziony i przeżuty pokarm, sprawny aparat mowy oraz przygotowanie podłoża pod zęby stałe.

Bakterie odpowiedzialne za próchnicę nie znikają wraz z ekstrakcją zepsutych zębów mlecznych. Wprost przeciwnie, nowo wyrżnięte zęby stałe już na starcie narażone są na toksyczne środowisko i częściej ulegają próchnicy.

Jak należy dbać o zęby dzieci?

• Pierwsza wizyta kontrolna u lekarza stomatologa powinna odbyć się około szóstego miesiąca życia, następna w: 9 miesiącu oraz 12 miesiącu, potem w 2 roku, 3, 4, 5, 6 i siódmy rok życia.
• Nauka masowania dziąseł po posiłku, by wyrobić skojarzenie: jedzenie – mycie zębów
• Nauka higieny mleczaków
• Unikanie całowania dzieci w usta, separacja szczoteczki dziecka od przyrządów dorosłych (próchnica jest zaraźliwa), niewkładanie smoczków do ust dorosłych, niepicie z jednego kubka itp.
• Unikanie słodkich potraw i soków
• Oswajanie dziecka z otoczeniem gabinetu dentystycznego i osobą lekarza.

Lepiej zapobiegać niż zwalczać, czyli jak wszyscy powinniśmy dbać o zęby, by uniknąć próchnicy

• Zmiana nawyków żywieniowych – mniej słodyczy, słodkich napojów, ale również przekąsek zaburzających pH jamy ustnej
• Regularne i prawidłowe mycie zębów – należy pamiętać, że każdy ząb ma 5 powierzchni do czyszczenia, a nie trzy. Korzystanie z nitek dentystycznych pomoże w usunięciu resztek pokarmu z przestrzeni międzyzębowej.
• Mycie zębów przynajmniej dwa razy dziennie, rano, po śniadaniu i przed snem.
• Regularne wizyty kontrolne w gabinecie stomatologicznym, nie rzadziej niż co pół roku (dotyczy zdrowych osób dorosłych)

Używanie past do zębów bogatych we fluorki