Rana na podniebieniu – mała zmiana duży ból

Z pozoru niewielka zmiana na podniebieniu może być przyczyną dużego dyskomfortu. Ból przy przełykaniu, mówieniu, jedzeniu – towarzyszy nam przez cały czas i nieustannie męczy. Skąd się biorą rany na podniebieniu. Czy to tylko niewinne zmiany? Jak je skutecznie leczyć i czym łagodzić ból. Zapraszamy do przeczytania najważniejszych informacji na ten bolesny temat.

Zdjęcie ilustracyjne / Adobe Stock

Skąd się bierze rana na podniebieniu?

Najczęstszym powodem ran na podniebieniu są urazy mechaniczne. Twarde ostre kęsy jedzenia, ukłucie widelcem, chwila nieuwagi podczas mycia zębów, uderzenie szczoteczką i… uraz gotowy. Zwłaszcza, gdy na co dzień nie dbamy o właściwą higienę jamy ustnej. Palenie papierosów, wkładanie do ust brudnych przedmiotów (obgryzanie długopisu, niedomyte sztućce), zbyt intensywne szczotkowanie zębów, używanie past i płynów zawierających laurylosiarczan sodu, niewyleczone przewlekłe zapalenie zatok, podrażniają bardzo delikatną śluzówkę, wysuszają i uwrażliwiają podniebienie na urazy. I choć po kilku dniach właściwego leczenia podniebienia rany znikają, to skłonność do częstych urazów podniebienia może świadczyć o chorobach lub nieprawidłowościach zdrowotnych.

Co może oznaczać nawracająca rana na podniebieniu?

Do powstawania rany lub ranek na podniebieniu mają skłonność osoby m.in. z:

• alergiami pokarmowymi,
• niedoborami żelaza, cynku i witamin z grupy B,
• chorzy na celiakię
• zakażeni bakterią Helicobacter pyroli
• kobiety z zaburzoną gospodarką hormonalną (silny PMS)

Przyczyną powtarzających się stanów zapalnych podniebienia objawiających się małymi ranami  – nadżerkami różnej wielkości i kształcie, są bardzo często afty nawrotowe i opryszczka jamy ustnej.

Jak leczyć rany na podniebieniu wywołane aftami?

Rana wywołana przez afty leczona jest objawowo. Ulgę w bólu, przyspieszającą jednocześnie gojenie, przynoszą napary z ziół i roślin działające przeciwzapalnie, ściągająco i przeciwbakteryjnie. Polecane są zwłaszcza płukanki z rumianku, szałwii, łopianu. Ból łagodzi też przyłożenie świeżo zaparzonej torebki czarnej herbaty w miejscu powstania rany na podniebieniu. Jeżeli rana jest rozległa lub jest ich wiele, polecane są dostępne bez recepty preparaty apteczne. Ich rolą jest osłona rany przed urażeniami oraz efekt ściągający i wysuszający ranę. Zależnie od miejsca pojawienia się afty można używać żelów, płynów do płukania ust, a w przypadku umiejscowienia rany w trudno dostępnym miejscu, np. podniebieniu miękkim, łatwego w użyciu aerozolu.

Co to są Afty?

Afta – biała owalna plamka z czerwoną otoczką kryjąca pod nalotem nadżerkę lub ropień, pojedyncza lub mnoga. Pojawia się na skutek lekkiego urazu mechanicznego, po jedzeniu ostrych lub kwaśnych potraw, pokarmów alergizujących. Jej wielkość jest zróżnicowana: od pojedynczej rany wielkości pół milimetra do rozległej nadżerki o średnicy nawet 3 centymetrów (!). Utrudnia jedzenie, picie, mówienie. Nie jest znana dokładnie etiologia powstawania aft, choć zaobserwowano, że skłonność  do aft jest chorobą „rodzinną”. Jeżeli któreś z rodziców cierpi na nawracające afty, jest 90% procentowe prawdopodobieństwo, że przekaże skłonność do tego rodzaju ran na podniebieniu swoim dzieciom.

Afty, zależnie od wielkości goją się średnio od 4 do 7 dni w przypadku małych zmian, do miesiąca włącznie, jeśli rana na podniebieniu ma średnicę powyżej 1 centymetra.

Przy skłonności do aft, zarówno gdy się pojawią i wówczas gdy chcemy im przeciwdziałać, rekomendowane jest unikanie trudnych do zgryzienia pokarmów, gorących i ostrych napojów, cukrów, alkoholu, cierpkich i kwaśnych owoców. Higiena jamy ustnej jest równie ważna w profilaktyce aft. Dlatego zęby należy myć miękką i delikatną szczoteczkę. Wzbogacenie diety  o  produkty bogate w witaminę B, kwasy nienasycone oraz żelazo i cynk będzie korzystanie działać na stan śluzówki podniebienia i przeciwdziałać powstawaniu ran na podniebieniu.

Jak wyleczyć rany na podniebieniu wywołane przez opryszczkę?

Wirusem opryszczki (HSV) zakażamy się raz, zwykle w okresie wczesnodziecięcym. Jego pojawienie się w organizmie może przejść bezobjawowo. Źródłem zakażenia jest kontakt z śliną osoby zarażonej wirusem lub brudnymi przedmiotami, np. zabawkami w piaskownicy. Może uaktywnić się dopiero w dorosłości, pod wpływem silnego stresu, obniżenia odporności, choroby wirusowej lub przeziębienia. I powracać w każdej stresującej organizm sytuacji. W okresie dorosłym możliwe jest zarażenie jamy ustnej wirusem genitalnym (HSV2), podczas oralnych kontaktów seksualnych.

Opryszczka atakuje przede wszystkim dziąsła i podniebienie. Pojawia się pod postacią małych pęcherzyków, które po kilku dniach pękają i zmieniają się we wrzodowe rany podniebienia, które mają tendencję do zlewania. Tego typu rany podniebienia są na tyle bolesne, że uniemożliwiają spożywanie pokarmów i płynów. Tak jak w przypadku ran podniebienia wywołanych przez afty, zaleca się płukanie ust płynami ściągającymi oraz przeciwzapalnymi, jedzenie pokarmów płynnych i półpłynnych, wyłącznie w temperaturze pokojowej lub zimnych. Konieczne jest przyjmowanie leków przeciwwirusowych, które nie leczą, ale łagodzą i skracają przebieg choroby. Aktywna postać opryszczkowego zapalenia jamy ustnej trwa 7 dni, ale sam wirus pozostaje w ślinie do 3 tygodni po wyciszeniu objawów. Dlatego nawet po zniknięciu ran na podniebieniu wywołanych opryszczką, zalecana jest ostrożność w kontaktach z innymi osobami, które w łatwy sposób mogą zostać zarażone wirusem HSV.

Co jeszcze wywołuje rany na podniebieniu?

Rana na podniebieniu może być spowodowana również innymi chorobami. Ospa wietrzna, brodawczak, rumień wielopostaciowy, zaawansowana cukrzyca, kandydoza, a nawet zapalenie górnych dróg oddechowych mogą uszkadzać podniebienie. Lista jednostek chorobowych, które mogą się objawiać ranami na podniebieniu jest długa. Czy zostanie ono zaatakowane zależy przede wszystkim od codziennej profilaktyki. Utrzymanie śluzówki jamy ustnej w czystości oraz dbałość o bogaty w witaminy i nienasycone kwasy tłuszczowe jadłospis „odżywia” ją i wzmacnia. Równie ważne jest odpowiednie nawilżenie. Klimatyzowane pomieszczenia, palenie papierosów, smog, wysuszają śluzówkę podniebienia, powodując nadwrażliwość na czynniki zewnętrzne i patogeny. Prozaiczne regularne picie wody i nawadnianie organizmu ma więc jeszcze jedno zastosowanie warte zapamiętania. Nawilżona śluzówka podniebienia jest bardziej odporna na zranienia i uszkodzenia.