Rentgenodiagnostyka zapalenia okołowszczepowego

Implantologia jest w ostatnich latach jedną z szybciej rozwijających się dziedzin stomatologii, która umożliwia odtworzenie ciągłości łuków zębowych, a przez to zapobiega wielu powikłaniom utraty zębów. Skuteczność zabiegu jest zależna od prawidłowego algorytmu postępowania, a jednym z jego pierwszych etapów  jest diagnostyka radiologiczna.

Zabieg implantacji

Zabieg implantacji powinna poprzedzić szczegółowa rentgenodiagnostyka. Zgodnie z wytycznymi EAO (European Association for Osseointegration) z 2011 roku, planując go, należy wybrać sposób obrazowania, biorąc pod uwagę potrzeby pacjenta i sposób leczenia, a także dostępność metod obrazowania [1]. Zazwyczaj w diagnostyce radiologicznej stosowane są różne techniki rentgenowskie, poczynając od zdjęć wewnątrzustnych, poprzez zewnątrzustne, a także badania tomograficzne [5]. Najbardziej wartościowymi badaniami umożliwiającymi planowanie implantacji są: tomografia komputerowa oraz aktualnie bardziej polecana tomografia stożkowa (CBCT), zapewniająca trójwymiarowe obrazowanie. Badanie dwuwymiarowe jest dopuszczalne, ale z zachowaniem szczególnej staranności z powodu braku informacji przekrojowych i przestrzennych.

Ocena przedimplantacyjna

We wstępnej ocenie przedimplantacyjnej może być stosowane zdjęcie pantomograficzne, jednak w celu przeprowadzenia szczegółowych pomiarów pacjent powinien zostać skierowany na badanie CBCT. Tomografia wolumetryczna umożliwia: ocenę wymiarów policzkowo-podniebiennych, przedsionkowo-językowych i wysokości kości wyrostka zębodołowego w miejscu planowanej implantacji, ocenę jakości tkanki kostnej, określenie odległości od brzegu wyrostka zębodołowego takich struktur anatomicznych jak: zatoka szczękowa i jama nosowa, anatomii zatok szczękowych, lokalizacji i morfologii otworu przysiecznego, kanałów nosowo-podniebiennych, otworów bródkowych, kanału żuchwy, kanałów przysiecznych w żuchwie i kanałów językowych. Tomografia stożkowa pozwala także na ocenę występowania schorzeń, które mogą utrudnić lub uniemożliwić przeprowadzenie implantacji [1].

Badania radiologiczne

Badania radiologiczne są niezbędnym elementem oceny wprowadzenia implantu oraz okresowej kontroli osteointegracji. Jest to połączenie zarówno strukturalne, jak i funkcjonalne pomiędzy powierzchnią implantu a otaczającą go kością, od którego w głównej mierze zależy powodzenie implantacji. Istnieją liczne czynniki, które mogą wpływać na prawidłową adaptację wszczepu, tj.: czynniki miejscowe związane z techniką zabiegu oraz jakością kości, parametrami samego wszczepu, jak: powierzchnia, kształt, wielkość, parametry fizyczne, uzyskanie stabilizacji pierwotnej implantu, czy obciążeniem go w trakcie dalszego leczenia protetycznego [3].

Badania obrazowe

Badania obrazowe, ze szczególnym uwzględnieniem badania wolumetrycznego, powinny być wykorzystywane do dokładnej kontroli nie tylko osadzenia implantu, ale także w dalszych fazach gojenia [2]. Do powikłań mogących wystąpić w trakcie implantacji zaliczamy między innymi perforację albo złamanie kości szczęki lub żuchwy czy wprowadzenie wszczepu do struktur anatomicznych, takich jak: zatoka szczękowa, jama nosowa, kanał żuchwy.

Zapalenie okołowszczepowe

Jednym z późnych powikłań implantacji jest periimplantitis, czyli zapalenie okołowszczepowe, które może być porównywane z zapaleniem przyzębia brzeżnego. Zapalenie okołowszczepowe charakteryzuje się poziomym zanikiem kości wokół implantu większym niż 0,2 mm w przeciągu roku. W obrazie radiologicznym może się także cechować cienkimi przejaśnieniami biegnącymi wzdłuż całego zarysu lub części przyszyjkowej implantu czy przez nieostrość brzegów kostnych [5]. Przewlekłe zapalenie prowadzi do resorpcji kości otaczającej wszczep, co powoduje także recesję tkanek miękkich dziąsła i odsłonięcie powierzchni implantu. Najczęściej spowodowane jest ono zakażeniem bakteryjnym, chorobami ogólnoustrojowymi, czynnikami genetycznymi, zaburzeniami zgryzu oraz czynnikami socjalnymi, jak stres, paleniem tytoniu, oraz złą higieną jamy ustnej [4].

Zapalenie okołowszczepowe jest poważnym problemem dla implantologów i może mieć poważne skutki [4]. Dlatego prawidłowe zaplanowanie zabiegu jest bardzo istotne, a rentgenodiagnostyka odgrywa znaczącą rolę w algorytmie diagnostycznym oraz ma wpływ na późniejsze powodzenie przeprowadzonego leczenia [1, 2].

Piśmiennictwo:

1. Różyło-Kalinowska I., Różyło K.T.: Współczesna radiologia stomatologiczna, rozdz. 43, Wyd. I, Wyd. Czelej, Lublin.

2. Różyło-Kalinowska I., Różyło K.T.: Tomografia wolumetryczna w praktyce stomatologicznej, rozdz. 3, Wyd. I, Wyd. Czelej, Lublin.

3. Maciejewska I., Nowakowska J., Bereznowski Z.: Osteointegracja wszczepów zębowych – etapy gojenia kości, „Protet. Stomatol.”, 2006, LVI, 3, 214-219.

4. Szaniawska K.: Periimplantitis – przegląd piśmiennictwa w oparciu o wybrane przypadki własne, „Implants”, 4/2014, 6-10.

5. Whaites E., Drage N.: Essentials of dental radiography and radiology, rozdz. 23, Wyd. V,
Wyd. Elsevier.

The radiological diagnosis of periimplantitis

Autorzy:

prof. zw. dr hab. n. med. T. Katarzyna Różyło, lek. dent. Dorota Florczak, lek. dent. Magdalena Kozek

Zakład Rentgenodiagnostyki Stomatologicznej i Szczękowo-Twarzowej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie; kierownik: prof. zw. dr hab. T. Katarzyna Różyło

Streszczenie:

Jednym z powikłań zabiegu implantacji jest periimplantitis, czyli zapalenie okołowszczepowe. Może ono prowadzić do niepowodzenia zaplanowanego leczenia. Diagnostyka radiologiczna w planowaniu leczenia implantologicznego oraz kontroli pozabiegowej obejmuje różne techniki rentgenowskie, takie jak: zdjęcia wewnątrzustne, pantomograficzne, badania tomograficzne. Najbardziej wartościowym badaniem jest tomografia stożkowa (CBCT), dająca możliwość oceny trójwymiarowej obrazu oraz przeprowadzenia szczegółowych pomiarów.

Summary:

One of complications of the implantation is periimplantitis, which can lead to failure of the planned treatment. The radiological diagnosis in the planning of implant treatment and postoperative control contains various X-ray techniques, such as intraoral X-rays, panoramic X-rays, tomography study. The most valuable test is Cone Beam Computed Tomography (CBCT), which gives the opportunity to evaluate the three-dimensional image and conducts detailed measurements.