Rozwój kariery zawodowej lekarza dentysty

Kiedy udajemy się do lekarza z problemem zdrowotnym, chcemy uzyskać od niego jak najlepszą poradę. W pierwszym rzędzie oczekujemy od niego wysokich kompetencji medycznych. To żelazna zasada, podstawa wyboru osoby, której powierzamy swoje zdrowie. W jaki sposób zyskać przekonanie, że jest ona wysoce kompetentna? Najprościej zasięgnąć opinii znajomych lub innych pacjentów. Istotnym źródłem informacji jest także internet. Na portalach społecznościowych można zapoznać się z opiniami na temat różnych lekarzy. Czy są one wiarygodne? Nie zawsze. Tym niemniej stanowią pewne źródło informacji dotyczących przede wszystkim kompetencji psychospołecznych danej osoby. „Miła Pani Doktor…”, „Wykazała dużo cierpliwości…” , „Sympatyczna i bezpośrednia” – to przykłady pozytywnych opinii pacjentów. Wskazują na bardzo ważne, pozamedyczne kompetencje lekarza dentysty. Są nimi uwarunkowania osobowościowe, jakość porozumiewania się z pacjentem i sposób, w jaki lekarz buduje swój wizerunek i reputację.  

W dobie globalizacji, kiedy dzięki internetowi informacje o osobie są dostępne na wyciągnięcie ręki, kompetencje pozamedyczne nabierają szczególnego znaczenia i niejednokrotnie decydują o sukcesie zawodowym lekarza dentysty. Prowadzenie działalności leczniczej odbywa się, zwłaszcza w dużych miastach, w warunkach silnej konkurencji. Konieczne jest poświęcenie sporej ilości energii, aby wzmocnić swój pozytywny wizerunek w oczach pacjentów. Reputację buduje się przez lata, a można ją stracić w jeden dzień. Trzeba poświęcić dużo czasu, aby zapracować na dobre imię i mieć dostatecznie dużo pacjentów gwarantujących rentowność praktyki stomatologicznej.

Rozwój kariery zawodowej powinien więc dotyczyć nie tylko umiejętności stricte medycznych, lecz także psychologicznych, podstaw przedsiębiorczości i biegłej znajomości przynajmniej jednego języka obcego. To stawia nowe wyzwania, zwłaszcza przed lekarzami rozpoczynającymi swoją karierę zawodową. Wprowadzany krajowy system kwalifikacji zawodowych, który opisuje wiedzę, umiejętności i kompetencje społeczne w zawodzie, dotyczy zarówno tych, którzy dopiero rozpoczynają karierę zawodową, jak i tych, którzy bez względu na wiek i doświadczenie pragną się uczyć przez całe życie.

Instytut Badań Edukacyjnych, zajmujący się wdrożeniem Krajowego Systemu Kwalifikacji i Polskiej Ramy Kwalifikacji, definiuje te pojęcia w następujący sposób [1]:

• wiedza to zbiór uzasadnionych sądów (opisów faktów, teorii oraz zasad postępowania) będących wynikiem poznawczej działalności człowieka;

• umiejętności to zdolność do stosowania wiedzy w celu wykonywania zadań i rozwiązywania problemów;

• kompetencje społeczne – udowodnione w pracy, nauce oraz w rozwoju osobistym – zdolności stosowania posiadanej wiedzy i umiejętności z uwzględnieniem zinternalizowanego (uwewnętrznionego) systemu wartości.

Pojęcie kompetencji definiowane jest w różny sposób. W Wikipedii znajdziemy następującą definicję [2]: „Kompetencja to połączenie trzech atrybutów: wiedzy, umiejętności i postawy. Wyróżniają one daną osobę łatwością sprawnej, skutecznej, odpowiadającej oczekiwaniom jakościowym, realizacji danych zadań. Działania osoby kompetentnej w danej dziedzinie winny spełniać obowiązujące w danej społeczności/organizacji kryteria”.

Według Encyklopedii Zarządzania [3] kompetencje uznać można za zestawienie trzech składowych, do których zalicza się wiedzę, umiejętności oraz odpowiedzialność.

Współczesna definicja kompetencji w innym ujęciu to określone zachowania będące wynikiem [4]:

• wiedzy merytorycznej (zarówno o charakterze technicznym, jak i tak zwanym „miękkim”);

• umiejętności poznawczych i społecznych;

• cech osobowości, zachowywania się w odpowiedni sposób;

• indywidualnych motywów, wartości i postaw [4].

Przy takim podejściu do poszerzania wiedzy, zdobywania nowych umiejętności i doskonalenia kompetencji lekarz może rozwijać karierę w sposób ciągły i porównywalny ze standardami obowiązującymi w innych krajach europejskich. Dzięki temu jest w stanie w sposób znaczący wzmocnić konkurencyjność swojej praktyki i umożliwić jej ustawiczny rozwój.

Istotny, z punktu widzenia pomyślnego rozwoju kariery zawodowej lekarza dentysty, jest rozwój następujących kompetencji pozamedycznych:

• skutecznego porozumiewania się w języku ojczystym oraz przynajmniej w jednym języku obcym uwzględniającego zdolność słuchania, umiejętność argumentowania oraz wysłuchania argumentów;

• biegłego posługiwania się technikami informatycznymi;

• umiejętności interpersonalnych, w tym nawiązywania relacji, zdolności słuchania, bycia wrażliwym na potrzeby innych, świadomości uczuć innych, wysokiego poczucia własnej wartości, wewnętrznego poczucia kontroli, niezależności;

• przedsiębiorczości, w tym orientacji na wyniki, zmysłu organizacyjnego, wykazywania inicjatywy, kontroli zachowań w grupie.

W każdej z tych grup kompetencji mamy określony kapitał doświadczeń. Aby zobiektywizować swój potencjał i możliwości, warto zrobić krótki przystanek na drodze rozwoju kariery i bez względu na wiek, dotychczasowe doświadczenie czy zdobyte umiejętności dokonać podsumowania osiągnięć. Pomocne w tym będą odpowiedzi na następujące pytania:

• Na jakim jestem etapie rozwoju?

• Czy wiem, w którym obszarze kompetencji chcę się rozwijać?

• Jakie mam zasoby, które mi w tym pomogą?

Dla ułatwienia odpowiedzi na te pytania proponuję sporządzić krótki opis swojej kariery zawodowej z podziałem na następujące obszary:

• dotychczasowe życie osobiste,

• dotychczasowa kariera zawodowa.

Te dwa wymiary są immanentnie ze sobą związane, rzutują wzajemnie na siebie, świadczą o poczuciu sukcesu życiowego i zawodowego.

Pomocne w sporządzeniu inwentarza swoich osiągnięć jest opracowanie portfolio zawodowego. Dotyczy one następujących obszarów:

• cechy osobowości i charakteru,

• wyznawane wartości,

• posiadana wiedza,

• zdobyte umiejętności,

• preferowane zainteresowania,

• warunki pracy (wyposażenie, współpracownicy).

W celu doprecyzowania swoich kompetencji oraz ich oceny z perspektywy wykonywanych czynności można je podzielić na następujące kategorie:

1. Kontaktowanie się z innymi osobami. W tym zakresie opisujemy kompetencje, które związane są z czynnościami wynikającymi z relacji z innymi osobami, jak pacjenci, współpracownicy, dostawcy materiałów, sprzętu i oprogramowania, urzędnicy administracji państwowej;

2. Obsługiwanie sprzętu, narzędzi i wykorzystywanie materiałów. W tej kategorii opisujemy kompetencje związane z czynnościami w zakresie obsługi sprzętu, posługiwania się narzędziami oraz stosowania materiałów. Są to umiejętności polegające na ich uruchamianiu, używaniu, ustawianiu, konserwacji, regulacji, usprawnianiu, zastosowaniu, operowaniu;

3. Przetwarzanie informacji (w tym danych osobowych pacjentów, współpracowników oraz pracowników). W tym obszarze opisujemy kompetencje dotyczące przetwarzania informacji, czyli między innymi ich: zbierania, zestawiania, analizowania, porównywania, łączenia, archiwizowania, filtrowania, przechowywania, usuwania oraz zabezpieczania;

4. Myślenie twórcze. Do tej grupy kwalifikujemy kompetencje związane z takimi czynnościami, jak: rozwijanie, wymyślanie nowych pomysłów, tworzenie, wynajdywanie nowych koncepcji i rozwiązań.

Kolejnym niezwykle przydatnym zestawieniem jest bilans doświadczeń edukacyjnych. Podzielmy go na trzy ścieżki zdobywanych kompetencji:

1. Edukacja formalna w systemie szkolnym, uniwersyteckim, w ramach innych instytucji kształcących;

2. Edukacja pozaformalna: uczestnictwo w szkoleniach, kursach, stażach, szkoleniach warsztatowych, zjazdach, konferencjach naukowych organizowanych przez towarzystwa naukowe, samorząd lekarski i inne instytucje kształcące;

3. Edukacja nieformalna, czyli korzystanie z programów edukacyjnych w internecie, czytanie publikacji naukowych, samodzielna nauka w pracy, w życiu codziennym.

W każdym z tych zakresów zaznaczamy najważniejsze obszary zdobytej wiedzy i kompetencji oraz własną ocenę uzyskanych efektów. Powinny one dać możliwość odpowiedzi na następujące pytania:

• Jakiej wiedzy i kompetencji dotyczyło dane doświadczenie edukacyjne?

• Kto dokonał oceny tych doświadczeń i z jakim wynikiem?

• Jakie są formalne dokumenty potwierdzające doświadczenie edukacyjne?

• Jakie są możliwości zastosowania w przyszłości zdobytych doświadczeń edukacyjnych?

Następny krok to podzielenie swojej kariery zawodowej na najważniejsze etapy i opisanie okoliczności oraz przyczyn, które spowodowały ich zakończenie. Być może były na tej drodze nie tylko sukcesy, w związku z tym, lecz także porażki. Kolejne pytania, które sobie zadajemy, to:

• Czego nauczyły mnie sukcesy?

• Czego nauczyły mnie porażki?

Sporo tych zestawień i trudnych pytań. Jednak na ich podstawie łatwiej o obiektywny osąd etapów rozwoju kariery zawodowej i zaplanowanie rezultatów. Na tym etapie diagnozy niezbędne jest ustalenie priorytetów w życiu zawodowym i osobistym. Pomocne może okazać się stworzenie koła wartości, czyli obszarów ważnych z punktu widzenia funkcjonowania w środowisku zawodowym, rodzinnym oraz społecznym. Przykładowe obszary to:

• finanse,

• rodzina,

• kariera zawodowa,

• odpoczynek,

• praca społeczna,

• kontakty towarzyskie,

• zdrowie,

• duchowość.

W każdym z tych obszarów określmy poziom własnej satysfakcji z podejmowanych działań. Wnioski zdecydowanie ułatwią ustalenie priorytetów rozwojowych. Mogą nimi być:

• zmiana miejsca pracy na bardziej korzystne,

• uruchomienie własnej praktyki stomatologicznej,

• znalezienie dodatkowej pracy,

• wzrost pozycji w środowisku lekarskim,

• podwyżka uposażenia,

• uzyskanie dodatkowej specjalizacji.

Jeśli uda nam się dojść do etapu określenia priorytetów, to pozostaje na koniec sporządzenie planu działań. Powinien on zawierać przedsięwzięcia planowane w określonym czasie oraz zasoby i środki niezbędne do ich realizacji.

Mam nadzieję, że powyższe wskazówki, będące efektem moich doświadczeń zawodowych jako doradcy do spraw rozwoju kariery, będą przydatne w utrzymaniu bieżącego kursu rozwoju, a także pomocne w momentach zwrotnych, kiedy zamykamy pewien etap, rozliczamy się z przeszłością i podejmujemy nowe wyzwania.

Piśmiennictwo:

1. Projekt systemowy „Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie”.

2. wikipedia.org/wiki/Kompetencja.

3. http://mfiles.pl/pl/index.php/Kompetencje.

4. Por.: Armstrong, M.: Zarządzanie zasobami ludzkimi. Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004; Filipowicz G.: Zarządzanie kompetencjami zawodowymi. PWE, Warszawa 2004.

Autor:
Wojciech Krówczyński
administrator bezpieczeństwa informacji, konsultant ds. zarządzania jakością, doradca ds. rozwoju kariery, koordynator projektów dotyczących komunikacji marketingowej i zarządzania bezpieczeństwem informacji