Ruchomy aparat ortodontyczny leczy wady zgryzu u dzieci

Aparat ortodontyczny ruchomy to bezbolesna metoda leczenia wad zgryzu u dzieci. Jak długo trzeba nosić? Jak dbać? Kiedy zobaczysz efekty? Odpowiadamy…

Zdjęcie ilustracyjne / Adobe Stock

Równe, zadbane zęby dodają urody każdemu uśmiechowi. Ale o zęby trzeba dbać nie tylko ze względów estetycznych. Nierówne zęby są przyczyną rozwoju próchnicy, chorób przyzębia i dziąseł. Duże wady zgryzu, niekorygowane ortodontycznie, mogą spowodować po latach konieczność operacji szczęki. Dlatego z korekcją wady zgryzu nie warto czekać. W im młodszym wieku zostanie podjęte leczenie, tym lepsze i trwalsze będą efekty. Jak skutecznie leczyć zgryz w wieku dziecięcym? Jak działa ruchomy aparat na zęby? Jak o niego dbać? Odpowiadamy.

Przyczyny wad zgryzu

Zbyt długie ssanie smoczka, korzystanie z kubeczków „niekapków”, otwieranych zębami bidonów, ssanie palca, zbyt późne wprowadzanie pokarmów wymagających gryzienia, a przede wszystkim niedbanie o zęby mleczne „bo przecież i tak wypadną” – to grzechy główne powodujące wady zgryzu w wieku dziecięcym. Tylko 20% wad szczęk ma podłoże genetyczne. Na resztę zapracowujemy sobie sami.

Nauka prawidłowych nawyków żywieniowych, jak widać, ma znaczenie nie tylko dla zdrowia ogólnego i rozwoju dziecka. Dobra wiadomość jest taka, że wychwycone w wieku dziecięcym wady zgryzu można całkowicie cofnąć. Jest to okres intensywnego rozrostu wszystkich tkanek, w tym kości szczęki i żuchwy, więc prawidłowe modelowanie zgryzu jest wówczas bezbolesne i nie kosztuje tylu wyrzeczeń, co leczenie zgryzu w wieku dorosłym. Wymaga to jednak czasu, cierpliwości i systematyczności.

Dla kogo aparat ortodontyczny ruchomy będzie najlepszy?

Zdejmowany aparat ortodontyczny jest stosowany przede wszystkim w leczeniu wad zgryzu u dzieci. Jest bardzo skuteczny, ale najefektywniej koryguje wady lekkie i średnie.  Za jego pomocą nie ma możliwości przesunięcia lub obrócenia zębów. Stosowany jest od 4 do 12 roku życia, w okresie przejściowym, gdy dziecko posiada zarówno zęby mleczne i stałe. W późniejszym okresie tkanka kostna jest bardziej oporna na zmiany. Dlatego po 13 roku życia oraz w przypadku poważnych zmian zgryzu, zalecane jest stosowanie aparatu stałego.

Ruchomy aparat ortodontyczny nie jest stosowany u dorosłych. Jedynym wyjątkiem jest szyna retencyjna. Jest to aparat zdejmowany, ale nie leczy wad. Służy wyłącznie do utrwalenia efektów leczenia zgryzu stałym aparatem ortodontycznym.

Jak działa i wygląda aparat zdejmowany?

Ruchome aparaty ortodontyczne zbudowane są z akrylu – często kolorowego, w różnorodne wzorki, włącznie z postaciami z popularnych bajek – oraz części metalowych: klamer, śrub i sprężyn – które mają na celu utrzymanie aparatu na zębach oraz służą do kształtowania prawidłowego zgryzu.

Działanie aparatu polega na powolnym zwiększaniu nacisku na łuk zębów. Dlatego w aparat wbudowane jest śruba, którą w ściśle określonych przez ortodontę odstępach czasu, powinno się dokręcać by zwiększać natężenie nacisku.

Wyjmowany aparat ortodontyczny zakłada się na noc i zwykle na kilka godzin dziennie. Aby był skuteczny, należy go nosić dokładne wg wskazań lekarza. Wskaźnikiem czy robimy to prawidłowo jest odczucie po „podkręceniu” aparatu. Jeżeli nie pasuje do zębów – nosimy go zbyt rzadko. Należy wówczas powrócić do wcześniejszego ustawienia śruby, naprawdę systematycznie nosić aparat i spróbować dokręcenia śruby po kilku lub kilkunastu dniach.

Jak dbać o zdejmowany aparat na zęby?

Oprócz systematyczności używania, drugą istotną rzeczą jest prawidłowe zakładanie i zdejmowanie aparatu. Wyjmowany aparat na zęby to delikatne urządzenie i łatwo je trwale uszkodzić lub odkształcić. Należy pamiętać przede wszystkim, aby nie ciągnąć ani przytrzymywać aparatu za części metalowe. O tym jak prawidłowo używać aparat szczegółowo informuje zawsze ortodonta. Warto trzymać się jego zaleceń, bo odkształcone elementy metalowe mogą ranić błony śluzowe i być przyczyną niepotrzebnego bólu.

Kolejnym elementem dbania o aparat na zęby jest utrzymanie go w czystości. W aparacie nie wolno jeść i powinien być myty za każdym razem po zdjęciu. Czym myć aparat zdejmowany – tu teorie bywają różne. Jedni stomatolodzy radzą mycie pastą do zębów, inni delikatnym mydłem, by uniknąć powstania ewentualnych rys, w których będą gromadzić się bakterie i inne zanieczyszczenia. Na pewno trzeba myć go delikatnie, regularnie płukać płynem usuwającym kamień (tak, zdejmowany aparat obrasta kamieniem tak jak zęby) i zawsze przed schowaniem do specjalnego pojemniczka, dokładnie wysuszyć.

Zalety i wady zdejmowanego aparatu na zęby

Noszenie ruchomego aparatu ma wiele zalet. Biorąc pod uwagę, że korzystają z niego dzieci w wieku wczesnoszkolnym, są one nie do przeceniania. Przede wszystkim jest prosty w użyciu, łatwy w utrzymaniu i bezbolesny. Zaletą, która może zainteresować rodziców, jest refundacja aparatu i kosztów leczenia przez NFZ.

Wadą, albo może po prostu cechą tego rodzaju terapii jest czas jej trwania i wymóg systematyczności. Usuwanie wady zgryzu może potrwać nawet kilka lat. Nieregularne noszenie aparatu wydłuża leczenie. Nawet po skończonej korekcji zgryzu, nadal rekomenduje się stosowanie aparatu ruchomego, dla podtrzymania efektów terapii i uniknięcia powrotu wady. W tym czasie wymagane są regularne wizyty u ortodonty, nierzadko wymiana aparatu na nowy – szczęka dziecka w wieku szkolnym rośnie i zmienia się dość szybko oraz, a może przede wszystkim, wyedukowanie dziecka i zyskanie jego akceptacji na długotrwały proces leczenia. Bez zgody i zrozumienia ze strony malucha, dlaczego powinien regularnie zakładać aparat, sukces terapii będzie znikomy.