Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej

„Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej to doskonała okazja, aby przypomnieć o chorobie, którą często się bagatelizuje – mowa o próchnicy. W Polsce próchnica to choroba najbardziej powszechna, statystycznie dotyka ona prawie całego społeczeństwa. Nieleczona wpływa na stan zdrowia całego organizmu, w wielu przypadkach dając początek innym schorzeniom, dlatego ważne jest jej zapobieganie i leczenie.” – zwraca uwagę wiceprezes Śląskiej Izby Lekarskiej dr Rafał Kiełkowski (Przewodniczący Komisji Stomatologicznej ORL w Katowicach). „Śląska Izba Lekarska wielokrotnie angażowała się w akcje profilaktyczne skierowane zarówno do pacjentów (wydanie i rozpowszechnienie >>Informatora dla pacjenta stomatologicznego<<, jak i do lekarzy dentystów, organizując szkolenia, wykłady i konferencje.”

 Już za kilkanaście dni, 6 kwietnia, odbędzie się w Śląskiej Izbie Lekarskiej kolejna taka konferencja, tym razem zorganizowana właśnie z okazji Światowego Dnia Zdrowia Jamy Ustnej. „Organizowanie wspólnych konferencji jest wynikiem współpracy prowadzonej przez Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego z Naczelną Izbą Lekarską, a co za tym idzie Oddziału Śląskiego PTS ze Śląską Izbą Lekarską. Członkowie Oddziału Śląskiego PTS są aktywnymi członkami różnych komisji działających przy ŚIL: Komisji Kształcenia, Komisji ds. Etyki Lekarskiej, Komisji Stomatologiczna,  Komisji ds. Kultury oraz pełni funkcję zastępcy Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej, jak również są członkami Sądu Lekarskiego. Współpraca ta ma na celu organizowanie wspólnych konferencji, publikowanie artykułów w celu szerzenia profilaktyki prozdrowotnej, w tym głoszenie promocji zdrowia jamy ustnej poprzez przeprowadzenie szerokich działań poruszających problematykę prozdrowotną w różnych dziedzinach stomatologii, takich jak patologia w obrębie jamy ustnej np.: schorzenia błony śluzowej jamy ustnej, zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego, bruksizm i ich wpływ na szeroko pojęty układ stomatognatyczny. Szeroko rozumiana profilaktyka antybiotykowa w schorzeniach ogólnych u pacjentów leczonych stomatologicznie, jak również istotny problem nadużywania antybiotyków w przypadku braku wskazań do stosowania zalecanego przez lekarza stomatologa i dentysty. Ta tematyka i te dyscypliny w stomatologii będą reprezentowane 6 kwietnia podczas konferencji poświęconej promocji Światowego Dnia Zdrowia Jamy Ustnej, która odbędzie się w sali audytoryjnej w Domu Lekarza Śląskiej Izby Lekarskiej w Katowicach.” – mówi Prezes Oddziału Śląskiego Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego, dr hab. n. med. Tadeusz Morawiec.

„Tematami wiodącymi tegorocznych obchodów Światowego Dnia Zdrowia Jamy Ustnej jest optymalna dieta z ograniczeniem spożywanych cukrów dla zdrowia jamy ustnej i zdrowia ogólnego oraz profilaktyka nowotworów głowy i szyi. Nadmierne spożycie cukru i nowotwory stanowią największe wyzwania współczesnej stomatologii. Polskie Towarzystwo Stomatologiczne włączając się, jak co roku, w działania ogólnoświatowe prowadzi kampanię pod hasłem >>Polska mówi aaaa<<. Ma ona na celu promocję ochrony zdrowia jamy ustnej i podniesienie świadomości zdrowotnej na temat znaczenia zdrowia jamy ustnej i jego wpływu na ogólny stan zdrowia człowieka. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i Światowa Federacja Dentystyczna (FDI) wskazują, że w ciągu ostatnich 50 lat spożycie cukru wzrosło trzykrotnie. Cukry proste są głównym czynnikiem ryzyka próchnicy, na którą choruje prawie połowa ludności na świecie. Wpływ nadmiernego spożycia cukru na zdrowie jamy ustnej oraz na zdrowie ogólne jest udowodniony. Waga tego problemu jest szczególnie silnie zaznaczona w Polsce, ponieważ wskaźniki dotyczące częstości występowania (frekwencji), nasilenia próchnicy u dzieci i młodzieży, również i u dorosłych, w naszym kraju są jednymi z najwyższych w Europie i na świecie. U 50% 3-letnich polskich dzieci występuje próchnica, 95% 18-latków ma próchnicę, z badań wynika też, że co 4 dziecko nigdy nie było u stomatologa. Warto podkreślić, że pierwsza wizyta u dentysty powinna się odbyć, gdy dziecko ma 6-12 miesięcy.” – podkreśla prof. dr. hab. n. med. Lidia Postek-Stefańska, Konsultant Wojewódzki w dziedzinie Stomatologii Dziecięcej. Prof. Postek-Stefańska dodaje: „Zbyt częste przyjmowanie cukru – podjadanie między posiłkami głównymi, zwłaszcza słodyczy, ich kleista konsystencja, przetrzymywanie ich przez dłuższy czas w jamie ustnej, jedzenie wieczorem, pojenie małych dzieci w nocy płynami zawierającymi cukier to główne przyczyny rozwoju próchnicy. Nadmierne spożycie cukru, co trzeba mocno podkreślić, wpływa negatywnie na zdrowie ogólne, przyczyniając się do nadwagi i otyłości. Jak wskazują badania (2014 r.) współcześnie ok. 15% dzieci i młodzieży w Polsce ma nadwagę lub otyłość. Sprzyja to rozwojowi chorób ogólnoustrojowych, m.in. cukrzycy typu 2, zaburzeniom hormonów dojrzewania płciowego, chorobom sercowo-naczyniowym, jak nadciśnienie, miażdżyca w wieku dojrzałym, chorobom układu oddechowego jak bezdech senny, astma, schorzeniom ortopedycznym, jak zaburzenia postawy, płaskostopie, schorzeniom gastrologicznym jak stłuszczenie wątroby, odkładanie się kamieni w pęcherzyku żółciowym. Trzeba też wspomnieć o zaburzeniach sfery psychicznej, jak niska samoocena, depresja, bulimia czy anoreksja. Wysiłek stomatologów, lekarzy pediatrów, służb medycznych, osób ze środowiska nauczania i wychowania przy aktywnej współpracy rodziców powinien być nakierowany na wykształcenie trwałych, dobrych zachowań prozdrowotnych w zakresie zdrowia jamy ustnej.”

Na związek choroby przyzębia ze zdrowiem ogólnym zwraca uwagę członek Komisji Stomatologicznej ORL w Katowicach, dr n. med. Agnieszka Pawlik: „Wyniki badań epidemiologicznych przeprowadzonych w Polsce w 2014 r. dowodzą, iż odsetek osób ze zdrowym przyzębiem oscyluje zaledwie pomiędzy 1,6% (w grupie 35-44 lata) i 0,8% w grupie 65-74 lata. Tymczasem dane, jakich w ostatnich latach dostarczają badania kliniczne, epidemiologiczne i doświadczalne wskazują, że zakażenie tkanek przyzębia i procesy zapalne mu towarzyszące, zwłaszcza w stadium zaawansowanym,  mogą znacząco wpływać na patogenezę i przebieg zmian chorobowych w odległych narządach naszego organizmu. Przewlekle, lokalnie produkowane (w jamie ustnej) czynniki zapalne, transportowane są  z krwią po całym organizmie, mają wpływ na układowe stany zapalne i powodują wielorakie negatywne skutki ogólne. Częste też w związku z obecnością periodontopatii bakteriemie (przedostanie się bakterii do krwiobiegu), występujące w konsekwencji nawet codziennych czynności (np. po  szczotkowaniu zębów, żuciu pokarmów) lub wskutek działań stomatologa, także nie pozostają obojętne dla zdrowia ogólnego. Bakterie docierają, między innymi, do układu oddechowego, układu pokarmowego (jelita grubego), tkanki gruczołów piersiowych, trzustki, śledziony, łożyska, płynu owodniowego, zastawek serca, płytek sklerotycznych w naczyniach krwionośnych, wnętrza torebek stawowych. W związku z tym, zachorowanie na parodontozę łączy się, między innymi, z ryzykiem częstszych komplikacji u chorych na cukrzycę, większą szansą na choroby serca i naczyń (z zawałem mięśnia sercowego, nadciśnieniem oraz udarem niedokrwiennym mózgu włącznie), chorobą Alzheimera, ryzykiem przedwczesnego porodu dziecka z niską masą urodzeniową, raka trzustki i innych. Związek parodontozy z szeregiem chorób cywilizacyjnych, które stanowią jedną z głównych przyczyn zgonów osób dorosłych w Europie i USA, a ze względu na częstość występowania oraz koszty stanowiących istotny problem tak socjalny, jak i ekonomiczny  sprawia więc, że na stomatologu spoczywa aktualnie nie tylko odpowiedzialność za stan zdrowia jamy ustnej, lecz także za ogólny stan zdrowia pacjenta. Równocześnie nobilituje to higienę jamy ustnej (która jest zasadniczym elementem profilaktyki parodontozy) do rangi zabiegu, stanowiącego element zdrowia publicznego.”

Warto spojrzeć na zdrowie jamy ustnej przez pryzmat chorób nowotworowych. Dr hab. n. med. Halina Borgiel-Marek podkreśla: „Statystyki onkologiczne są bezlitosne. Mimo nowoczesnej diagnostyki i terapii pacjenci nadal zgłaszają się do leczenia w II i IV stopniu zaawansowania choroby nowotworowej. Wczesne rozpoznanie zmiany nowotworowej bardzo często warunkuje powodzenie leczenia. W przypadku raka jamy ustnej szanse na pięcioletnie przeżycie wynoszą 80%, gdy zostanie on rozpoznany we wstępnym stadium. Niestety ponad 50% pacjentów obciążonych tą chorobą umiera w ciągu pięciu lat od rozpoznania. Głównym sposobem wykrywania potencjalnie  złośliwych zmian w jamie ustnej jest badanie oglądaniem i dotykiem w gabinecie stomatologicznym. Obecnie złotym standardem w diagnostyce budzących niepokój wykwitów, zlokalizowanych na powierzchni błony śluzowej jamy ustnej jest badanie histopatologiczne zmian wyciętych w całości lub ich fragmentów. Wskazania do wykonania biopsji obejmują stany przednowotworowe takie, jak erytroplakia, leukoplakia, liszaj płaski, zmiany barwnikowe, guzy, owrzodzenia, a także wszelkie wykwity o nieznanej etiologii, nie poddające się leczeniu powyżej 2 tygodni. Czujność powinny wzbudzić odbiegające od normy zabarwienia powierzchni błony śluzowej, jej rozrosty, pęknięcia, owrzodzenia, a także śródkostne przejaśnienia z cechami nowotworzenia zaobserwowane na zdjęciach radiologicznych. Rak jamy ustnej stanowi ogólnoświatowy problem zdrowotny z uwagi na zapadalność ocenianą na ponad 400 tysięcy przypadków rocznie. Jest najczęstszym nowotworem złośliwym regionu głowy i szyi, szóstym na liście raków na świecie. W Polsce, nowotwór ten stanowi około 2,5% ogólnej liczby wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe. Najbardziej uprzywilejowanymi okolicami jego występowania są: dno jamy ustnej, dolna powierzchnia języka, trójkąt zatrzonowcowy oraz policzek.”

Szczegółowy program konferencji dostępny jest pod linkiem: http://www.izbalekarska.org.pl/files/file/Program%20konferencji_%C5%9Awiatowy%20Dzie%C5%84%20Zdrowia%20Jamy%20Ustnej_2019.pdf