Urazy zębów

Jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się pacjentów do gabinetu stomatologicznego jest uraz zęba. Zębami najbardziej podatnymi na urazy są te z głęboką i rozległą próchnicą oraz po leczeniu endodontycznym. Aby postawić prawidłową diagnozę, należy posługiwać się odpowiednimi klasyfikacjami.

Klasyfikacja wg Ellisa:

I – złamanie korony zęba w obrębie szkliwa,

II – złamanie korony w obrębie szkliwa i zębiny,

III – złamanie korony z obnażeniem miazgi,

IV – uraz prowadzący do utraty żywotności miazgi,

V – całkowite zwichnięcie zęba,

VI – złamanie korzenia,

VII – zwichnięcie częściowe zęba,

VIII – złamanie korony w okolicy szyjki zęba,

IX – urazy zębów mlecznych.

W diagnostyce radiologicznej urazów zębów i wyrostka zębodołowego należy stosować zdjęcia zębowe, pantomogram oraz zdjęcie zgryzowe, które jest pomocne w przypadku, gdy obrażenia pourazowe nie pozwalają na wykonanie zdjęcia zębowego.

Problem dwuwymiarowości zdjęcia rentgenowskiego rozwiązuje tomografia wolumetryczna, która jest niezastąpiona w przypadkach rozległych urazów.

Objawy urazu na zdjęciu rentgenowskim mogą być pośrednie i bezpośrednie. Bezpośrednim symptomem jest widoczna szczelina złamania w postaci przejaśnienia, zmiana obrysu lub ubytek części zęba oraz całkowity jego brak.

W sytuacji gdy odłamy zachodzą na siebie, radiologicznie widoczne jest zacienienie.

Jeżeli szczelina złamania widoczna jest poza obrysem zęba, złamanie jest mniej prawdopodobne, gdyż istnieje możliwość rzutowania się struktur anatomicznych.

Złamania mogą być jedno- lub wieloodłamowe, w zależności od liczby odłamów.

Objawami widocznymi na zdjęciach rentgenowskich są:

• poszerzenie szpary ozębnej (stłuczenie, zwichnięcie),

• przemieszczenie zęba (zwichnięcie),

• zacienienie szpary ozębnej wierzchołkowej (wtłoczenie zęba),

• poszerzenie szpary ozębnej wierzchołkowej (ekstruzja).

W celu zdiagnozowania złamania korzenia promień centralny musi przechodzić przez szczelinę złamania.

Postępowanie terapeutyczne w złamaniach korzeni zębów jest następujące:

• leczenie endodontyczne i protetyczne – złamanie w 1/3 przyszyjkowej korzenia,

• leczenie zachowawcze lub chirurgiczne – złamanie w 1/3 przywierzchołkowej korzenia,

• leczenie chirurgiczne lub ekstrakcja – złamanie podłużne, skośne.

Złamanie pionowe zęba sprawia lekarzom największe problemy diagnostyczne, gdyż szczelina złamania nie zawsze jest widoczna na zdjęciu rentgenowskim, a w wywiadzie klinicznym stwierdza się: ból, obrzęk, ruchomość zęba, głębokie kieszonki przyzębne i przetokę.

Badania kontrolne należy wykonywać przez co najmniej 2 lata (3 tyg. po urazie, 3, 6 i 12 miesięcy od urazu), natomiast zęby niedojrzałe monitorujemy do zakończenia rozwoju.

Gojenie złamania może objawiać się:

• zrostem kostniwnym,

• zrostem łącznotkankowym (tzw. staw rzekomy).

Resorpcje zewnętrzna i wewnętrzna, obliteracja kanałów, tworzenie się zębiniaków, hipercementoza, nierówności szpary ozębnej, ankyloza i przebudowa zębodołu to późne objawy urazu, który nie został prawidłowo i w odpowiednim czasie rozpoznany.

Bruksizm oraz parafunkcje zwarciowe mogą być przyczyną przewlekłych urazów, które objawiają się na zdjęciu rentgenowskim jako: poszerzenie szpary ozębnej, resorpcje blaszki zbitej, zagęszczenie struktury kostnej i obniżenie poziomu przyzębia brzeżnego.

Piśmiennictwo:

1. Różyło-Kalinowska I., Różyło T.K.: Współczesna radiologia stomatologiczna, Czelej, Lublin 2012.

Autorzy i zdjęcia:

prof. dr hab. n. med. T. Katarzyna Różyło, lek. dent. Katarzyna Gruszka, lek. dent. Dorota Florczak, prof. dr hab. n. med. Ingrid Różyło-Kalinowska