Wpływ leków dokanałowych stosowanych w celu rewaskularyzacji miazgi na odporność MTA na przemieszczenia w zależności od czasu

Endodontyczne leczenie regeneracyjne (RET) to pojęcie z zakresu inżynierii tkankowej stosowane dla określenia regeneracji miazgi i zębiny w obrębie kanału korzeniowego zębów z obumarłą miazgą [1], skąd miazgę doszczętnie usunięto z powodu nieodwracalnego procesu zapalnego i zakażenia bakteryjnego. O pomyślnych wynikach RET w zębach niedojrzałych, włącznie z opanowaniem infekcji i ukończeniem rozwoju korzenia, donoszono w wielu opisach przypadków i serii przypadków [2-7]. Aby uniknąć dalszego osłabienia niedojrzałych zębów, zalecane jest ograniczenie instrumentacji mechanicznej do niezbędnego minimum [8], natomiast dla odnowy tkanki miazgi w RET konieczne jest sterylne środowisko [9, 10]. Zatem dezynfekcję kanałów korzeniowych przeprowadza się tylko za pomocą przepłukiwania i leków dokanałowych [8, 11, 12]. Leki powszechnie używane w ramach RET to pasty antybiotykowe (metronidazol i cyprofloksacyna z minocykliną albo bez niej) i wodorotlenek wapnia (CH) [6, 13-17].

Podczas gdy generalnie uważa się, że 2 do 4 tygodni wystarczają dla uzyskania efektu terapeutycznego past antybiotykowych i CH [4-7, 14, 18-24], w niektórych opisach przypadków podawano bardzo rozbieżne okresy leczenia – od 1 tygodnia [3] do kilku miesięcy [5]. Jednak już wcześniej wykazano, że długotrwała aplikacja leków endodontycznych stosowanych w celach regeneracyjnych powoduje zmiany właściwości powierzchniowych i pogorszenie właściwości mechanicznych zębiny kanału korzeniowego [25-28].

Zwykle po okresie leczenia zakładano MTA w części koronowej kanału korzeniowego [4, 6, 18, 21, 22, 24]. MTA jest biokompatybilnym, konduktywnym i induktywnym materiałem na bazie krzemianu wapnia, który może tworzyć z zębiną wiązania chemiczne [29]. W piśmiennictwie donoszono, że wcześniejsze potraktowanie zębiny środkami drażniącymi albo lekami może wpływać na siłę wiązania MTA [30, 31]. Siła wiązania jest czynnikiem istotnym ze względu na narażenie zębów na działanie sił zgryzowych i jatrogennych, które mogłyby przemieścić MTA po jego zaaplikowaniu [32-34]. Ostatnio Topcuoglu i wsp. [31] podali, że stosowanie przez 3 tygodnie leków używanych w endodoncji regeneracyjnej wpływa na siłę wiązania MTA do przylegającego do zębiny kanału korzeniowego. Jednak dotychczas nie oceniono wpływu czasu utrzymywania leków dokanałowych na odporność MTA na przemieszczenia (DR) MTA.

Celem publikowanego badania była ocena wpływu leków dokanałowych stosowanych w celu rewaskularyzacji miazgi na odporność MTA na przemieszczenia, w zależności od czasu.

Materiał i metoda

Protokół badania został zatwierdzony przez uczelnianą komisję etyczną (protokół nr 15-1/9), a każdy pacjent wyraził świadomą zgodę na piśmie. W badaniu wykorzystano sto dziewięćdziesiąt dwa siekacze szczęki z pojedynczym prostym kanałem korzeniowym, usunięte w klinice chirurgii szczękowo-twarzowej z powodu rozchwiania spowodowanego chorobami przyzębia. Nienaruszone zęby przechowywano w roztworze tymolu (0,1%) do 3 miesięcy, obserwując je uważnie pod powiększeniem 20x i wykluczając z badania, jeśli zauważono oznaki resorpcji, próchnicy, pęknięć lub złamań.

Dla zapewnienia standaryzacji zmierzono wszystkie zęby suwmiarką cyfrową (Mitutoyo, Japonia) w wymiarze policzkowo-językowym i mezjalno-dystalnym na wysokości połączenia cementowo-szkliwnego i wyliczono średnie wartości w wymiarze policzkowo-językowym i mezjalno-dystalnym. Następnie wykluczono zęby różniące się wymiarami o więcej niż 20% od wartości średnich, przyjętych za standard.

Przygotowanie próbek

Zęby przecięto poprzecznie w odległości 12 mm w kierunku wierzchołkowym i 2 mm w kierunku koronowym od połączenia szkliwno-cementowego, używając piły wolnoobrotowej (Isomet, Buhler, USA). Resztki tkanek usunięto za pomocą pilnika Hedströma – rozmiar 20 (Dentsply Maillefer, Szwajcaria), po czym dokonano opracowania kanałów narzędziami rotacyjnymi (ProTaper, Dentsply Maillefer, Szwajcaria) do rozmiaru 40 (F4). Następnie w celu poszerzenia kanałów użyto poszerzaczy Peeso (Maillefer, Ballaigues, Szwajcaria) o rozmiarach od #1 do #5. Pomiędzy używaniem kolejnych narzędzi kanały korzeniowe przepłukiwano 2 ml 2,5-proc. podchlorynu sodowego (NaOCl) (Sigma Aldrich, USA). Do ostatniego przepłukiwania użyto 5 ml 2,5-proc. NaOCl (1 minuta) i 5 ml 17-proc. EDTA (Sigma) (1 minuta). Następnie kanały przepłukano sterylną wodą destylowaną i osuszono papierowymi ćwiekami (Meta, Metabiomed, Korea).

Wprowadzanie leków dokanałowych

Próbki losowo podzielono na cztery grupy: TAP, DAP, CH i kontrolna (bez leków), po 48 próbek w każdej grupie.

Grupa 1

Pastę TAP – mieszaninę cyprofloksacyny (Bayer, Niemcy), metronidazolu (Sanofi Aventis, Niemcy) i minocykliny (Ratiopharm, Niemcy) w stosunku 1:1:1, rozrobioną ze sterylną wodą destylowaną (w/v 3:1) metodą wg Yassen i wsp. [35] – wprowadzono do kanałów za pomocą igły lentulo (Dentsply Maillefer, Szwajcaria).

Grupa 2

Pastę DAP – mieszaninę cyprofloksacyny (Bayer) i metronidazolu (Sanofi Aventis) w stosunku 1:1, rozrobioną ze sterylną wodą destylowaną (w/v 2.5:1) – wprowadzono do kanałów jak powyżej.

Grupa 3

Pastę CH – przygotowaną przez zmieszanie sproszkowanego wodorotlenku wapnia (Ca(OH)2, Merck, Niemcy) ze sterylną wodą destylowaną (w/v 2:1) – wprowadzono do kanałów jak powyżej.

Otwory wierzchołkowe kanałów korzeniowych zapieczętowano woskiem do modelowania (Dentsply DeTrey, Francja), a otwory od strony koronowej zamknięto cementem glasjonomerowym (Fuji, GC, Japonia). W zębach z grupy kontrolnej (n = 48) postąpiono analogicznie, jednak bez wprowadzania leków do kanałów korzeniowych. Wszystkie próbki przechowywano w fizjologicznym roztworze soli, który uzupełniano co 7 dni przez cały okres badania (trwający do 12 tygodni), by uniknąć odwodnienia próbek. Po 2, 4 i 12 tygodniach wybierano losowo 16 zębów z każdej grupy, reprezentujących próbki z danego punktu czasowego. Po zakończeniu okresu inkubacji usuwano wypełnienia tymczasowe za pomocą różyczki nr 3 (Dentsply Maillefer) z chłodzeniem wodą, a następnie usuwano z kanałów korzeniowych TAP, DAP i CH, przepłukując je 2 ml 2,5-proc. NaOCl i 17-proc. EDTA. Kanały osuszano ćwiekami papierowymi.

MTA (ProRoot, Dentsply Tulsa Dental, USA) przygotowano zgodnie z instrukcją producenta i umieszczono na głębokości 4 mm w 1/3 koronowej korzenia za pomocą pistoletu do amalgamatu z komorą 4 mm. Nad MTA umieszczono wacik zwilżony solą fizjologiczną, by przyspieszyć jego jednolite związanie. Po radiologicznej kontroli rozmieszczenia MTA próbki były przechowywane przez tydzień w 37°C i 100-proc. wilgotności, aby pozwolić na całkowite związanie MTA.

Test wypychania (push-out test)

Po zakończeniu okresów przechowywania (2, 4 i 12 tygodni) koronowy fragment każdego korzenia przecinano poziomo za pomocą piły Isomet (Buehler, USA) z chłodzeniem wodą, by otrzymać pojedynczy wycinek każdego korzenia z kanałem korzeniowym wypełnionym cementem MTA. Grubość wycinka regulowano do wartości 1 mm ± 0,1 mm za pomocą suwmiarki cyfrowej (Mitoyo, Japonia). Następnie ustawiano końcówkę testującą o śr. 1,2 mm ponad cementem w taki sposób, by stykała się tylko z MTA, a nie naciskała na ściany kanału korzeniowego.

Siłę aplikowano za pomocą uniwersalnej maszyny testującej (AGS-X, Schimadzu Co, Japonia) przy szybkości głowicy 1 mm/min do chwili, aż materiał ulegał przemieszczeniu. Siłę (N) potrzebną do przemieszczenia MTA wyrażano w newtonach. Aby wyrazić w MPa siłę wiązania, obciążenie potrzebne do przemieszczenia MTA (N) podzielono przez obszar powierzchni wiązania, który wyliczono z następującego wzoru: 2 πr x h, gdzie π to stała 3,14, r to promień kanału korzeniowego, a h to grubość wycinka korzenia w mm.

Analiza statystyczna

Wpływ rodzaju stosowanego leku i czasu trwania leczenia na DR MTA badano za pomocą dwukierunkowej analizy ANOVA, a następnie testu Tukeya do porównywania par. Dla określenia znamienności statystycznej przyjęto 95% poziom ufności.

Wyniki

Średnie wartości DR (MPa) uzyskane w teście wypychania ukazuje tab. 1. W grupie kontrolnej nie znaleziono znamiennych różnic pomiędzy wszystkimi punktami czasowymi (p > 0,05). Czynnik czasu wykazywał natomiast znamienny wpływ na DR w niektórych grupach doświadczalnych; przedłużenie czasu leczenia powodowało zmniejszenie wartości DR. Wszystkie leki dawały znamiennie niższe wartości DR po 12 tygodniach w porównaniu do 2-tygodniowego czasu leczenia (p < 0,05). Próbki z grup TAP, DAP i CH wykazywały też znamiennie niższe wartości DR w porównaniu z grupą kontrolną po 12 tygodniach (p < 0,05), a z grup TAP i DAP również po 2 i 4 tygodniach. Nie było natomiast żadnych statystycznie znamiennych różnic między grupą kontrolną a grupą CH po 2 i 4 tygodniach (p > 0,05). Spośród grup doświadczalnych grupa DAP wykazywała najwyższe wartości DR, a grupa CH najniższe.

Dyskusja

Od czasu wprowadzenia na rynek MTA jest uważany za materiał idealny do wielu zastosowań endodontycznych, takich jak pokrycie miazgi, naprawa perforacji, apeksyfikacja, a ostatnio RET [29, 32]. Oprócz działania biologicznego, indukującego gojenie i regenerację, MTA powinien wykazywać się również wystarczającą DR [30, 32, 34, 36], ponieważ w przypadku takich materiałów DR jest jednym z czynników wpływających na ich zdolności uszczelniające [30].

MTA umieszczony w koronowej części kanału korzeniowego jest poddawany działaniu sił, które powstają podczas procedur odbudowy zęba albo żucia [31, 37]. Ustalono, że test wypychania jest wiarygodną metodą oceniania DR różnych materiałów [38] i wykorzystano ten fakt w licznych badaniach [31, 33, 37, 39]. Siła wiązania MTA z zębiną była badana w kontekście różnych modyfikacji organicznego i nieorganicznego składu zębiny, wpływających na DR MTA. Na DR mogą wpływać takie czynniki, jak grubość warstwy MTA, wilgotność otaczających tkanek, czas oceny, pH środowiska i właściwości fizyczne przylegającej powierzchni zębiny [30, 31, 37, 39]. Ocena DR MTA stała się istotna z tego względu, że powierzchnia zębiny kanału korzeniowego jest eksponowana na różne substancje stosowane do przepłukiwania i leki dokanałowe, które mogą zmieniać jej właściwości chemiczne i mechaniczne podczas procedur rewaskularyzacji miazgi albo konwencjonalnego leczenia kanałowego.

Ostatnio oceniano leki używane w rewaskularyzacji miazgi pod względem ich wpływu na DR MTA związanego z zębiną kanału korzeniowego. Stwierdzono, że po 3 tygodniach stosowania DAP zmniejszyło wartość DR MTA, podczas gdy stosowanie TAP i CH nie wpłynęło na DR [31]. Jednak na podstawie wyników uzyskanych w publikowanym badaniu należy zauważyć, że wartość DR znamiennie spadała, gdy TAP przetrzymywano w kanale korzeniowym dłużej niż 2 tygodnie, a CH dłużej niż 4 tygodnie. Wpływ leków na DR MTA porównywano z uwzględnieniem różnych okresów leczenia ze względu na to, iż we wcześniejszych opisach przypadków nie było konsensusu między autorami co do optymalnego okresu leczenia, potrzebnego dla uzyskania rewaskularyzacji miazgi. Zgodnie z otrzymanymi wynikami na DR MTA wpływa zastosowanie różnego rodzaju leków i różny czas trwania leczenia. Pasty antybiotykowe wydawały się zmieniać DR MTA w sposób niepożądany. Zastosowanie DAP zmniejszało DR już po 2 tygodniach, a potem wartość ta ulegała dalszemu spadkowi. DR ulegała też stopniowemu i znamiennemu zmniejszeniu, gdy TAP pozostawała w kanałach korzeniowych przez 4 do 12 tygodni.

Wpływ TAP i DAP na zębinę badali Yassen i wsp. [27], którzy wykazali, że jest on niekorzystny i nasila się wraz z czasem pozostawania pasty antybiotykowej w kanale korzeniowym, najpewniej z powodu jej kwaśnego odczynu, który może działać demineralizująco na zębinę. Niemniej jednak stwierdzono też, że stosowanie CH może spowodować degradację kolagenu zębiny, co tłumaczyłoby spadek DR MTA [28]. Ostatnio wykazano, że stosowanie TAP, DAP i CH powoduje znaczący wzrost chropowatości powierzchni zębiny i zmiany w zakresie jej składników nieorganicznych, jak Ca i P [40, 41].

Demineralizacja, erozja i chropowatość powierzchni zębiny mogą ograniczać początkową adhezję mechaniczną między MTA a zębiną; jednak adhezja przekształca się w wiązanie chemiczne poprzez kontrolowaną reakcję dyfuzji między apatytową warstwą MTA i zębiny [29]. Sarkar i wsp. [29] badali fizykochemiczne interakcje MTA z zębiną opracowanego endodontycznie kanału korzeniowego, stwierdzając, że MTA uwalnia pewne jony, najobficiej Ca2+. Prowadzi to do tworzenia warstwy pośredniej (hydroksyapatytu lub apatytu węglanowego), której dalsza analiza ujawniła strukturę podobną w składzie do hydroksyapatytu złożonego z wapnia, fosforu i tlenu [29]. Utworzenie się takiej warstwy jest ważnym czynnikiem dla takich materiałów biologicznych, ponieważ MTA, wchodząc w bliski kontakt ze zwapniałymi tkankami, właśnie za jej pomocą tworzy wiązanie chemiczne [42-44]. Przypuszczano, że tworzenie się warstwy pośredniej między MTA a zębiną z lekami mogłoby stworzyć korzystne warunki dla uszczelnienia, gdyż poprawie uległyby siła przylegania i oporność MTA na przemieszczenie [36, 45, 46]. Gdy jako lek dokanałowy po umieszczeniu w kanale korzeniowym MTA stosowano sól fizjologiczną zbuforowaną fosforanami, obserwowano wzmożoną biomineralizację MTA w postaci tworzenia warstwy pośredniej z wypustkowatymi strukturami [36].

W publikowanym badaniu siła wiązania MTA po 2 i 4 tygodniach z zębiną potraktowaną CH była większa niż w przypadku stosowania antybiotyków. Shokounejad i wsp. [33] sugerowali zastosowanie niewiążącego CH przed umieszczeniem MTA w środowisku o niskim pH, aby zneutralizować pH i zwiększyć DR MTA. Założenie CH na tydzień poprawiało adaptację brzeżną MTA stosowanego w celu apeksyfikacji [47]. Tę poprawę przypisano przemianie wodorotlenku wapnia w węglan wapnia albo reakcji MTA z pozostałym wodorotlenkiem wapnia. Zatem w publikowanym badaniu korzystniejsze wyniki w grupie CH po 2 i 4 tygodniach mogą być związane z jonami Ca2+ dostarczanymi przez pozostałości CH, jak sugerowano w cytowanej pozycji.

W jednej z prac porównano skuteczność usuwania CH i TAP z kanałów korzeniowych, wykazując, że pozostałości CH były rozprzestrzenione raczej powierzchownie i mniej obfite [48]. Z drugiej strony, TAP wydawała się cechować większą retencją i głębszą penetracją; była zatem trudniejsza do usunięcia. Jednak podczas gdy pozostawiona TAP może prowadzić do demineralizacji zębiny przez obniżenie pH, to może również chelatować wapń w zębinie, które to zjawisko, jak podano w piśmiennictwie, jest istotne dla wiązania MTA z zębiną [27, 33, 49]. CH spowodował znaczące zmniejszenie DR MTA po 12 tygodniach leczenia. Jednak 2- i 4-tygodniowy okres stosowania nie wykazał takiego skutku, wskazując na bezpieczeństwo krótkoterminowego stosowania CH. Kilku badaczy opisało niepożądany wpływ długoterminowego stosowania CH na właściwości mechaniczne zębiny [28, 50, 51].

Badając wpływ TAP, DAP i CH na mikrotwardość i odporność na złamania zębiny kanału korzeniowego, stwierdzono, że długotrwały czas leczenia znacząco pogarsza te parametry [28]. Ponadto wszystkie rodzaje leków znacząco zmniejszały odporność korzeni na złamania po 3 miesiącach stosowania w porównaniu z 1 tygodniem. Stosowanie pasty antybiotykowej znacząco zmniejszyło mikrotwardość zębiny zarówno po 1 i 3 miesiącach, nie było natomiast takiego efektu po 1 tygodniu. CH natomiast zwiększał mikrotwardość zębiny po wszystkich okresach leczenia. Dlatego sugeruje się krótkoterminowe stosowanie leków dokanałowych, by zapobiec dalszemu osłabieniu niedojrzałych struktur korzenia. Jednak w tej ostatniej pracy kanały korzeniowe pozostawiono bez wypełnienia po umieszczeniu leków i nie stosowano MTA. Tak więc wyników tych badaczy nie można użyć w aspekcie obserwowania wartości DR MTA.

Wnioski

Wszystkie leki dokanałowe zmniejszały DR MTA po 12-tygodniowym okresie aplikacji. Jednak niekorzystny wpływ TAP i DAP obserwowano już po 4 tygodniach, podczas gdy 2- i 4-tygodniowe stosowanie CH nie zmieniało DR MTA. Należy zatem starannie dobierać rodzaj i czas aplikacji leków dokanałowych używanych w celu rewaskularyzacji miazgi, by zapewnić maksymalny efekt przeciwbakteryjny, a równocześnie stworzyć sprzyjające środowisko zarówno dla przyczepności komórek macierzystych, jak i siły wiązania MTA.

Konflikt interesów

Wszyscy autorzy oświadczają, że nie zachodzi żaden konflikt interesów.

Udział autorów

T.T. i B.A. opracowali koncepcję badania, T.T. i B.O. wykonali wszystkie doświadczenia. T.T. i B.A. napisali wstępną wersję pracy. Wszyscy autorzy brali udział w przeglądzie krytycznym i wspólnie przygotowali, przeczytali i zatwierdzili wersję ostateczną.

Tłumaczenie

lek. med. Dorota Tukaj.
„BMC Oral Health” 2015 15:130.

Piśmiennictwo:

1. Nakashima M., Huang G.T.: Pulp and dentin regeneration: Huang G.T., Thesleff I., editors. „Stem cells in craniofacial development and regeneration”. Hoboken: Wiley-Blackwell; 2013.
2. Shah N., Logani A., Bhaskar U., Aggarwal V.: Efficacy of revascularization to induce apexification/apexogensis in infected, nonvital, immature teeth: a pilot clinical study. „J Endod.” 2008; 34: 919-25.
3. Jung I.Y., Lee S.J., Hargreaves K.M.: Biologically based treatment of immature permanent teeth with pulpal necrosis: a case series. „J Endod.” 2008; 34: 876-87.
4. Cotti E., Mereu M., Lusso D.: Regenerative treatment of an immature, traumatized tooth with apical periodontitis: report of a case. „J Endod.” 2008; 34: 611-6.
5. Chueh L.H., Ho Y.C., Kuo T.C. et al.:Regenerative endodontic treatment for necrotic immature permanent teeth. „J Endod.” 2009; 35: 160-4.
6. Petrino J.A., Boda K.K., Shambarger S. et al.:Challenges in regenerative endodontics: a case series. „J Endod.” 2010; 36: 536-41.
7. Torabinejad M., Turman M.: Revitalization of tooth with necrotic pulp and open apex by using platelet-rich plasma: a case report. „J Endod.” 2011; 37: 265-8.
8. Fouad A.F., Verma P.: Healing after regenerative procedures with and without pulpal infection. „J Endod.” 2014; 40: S58-64.
9. Fouad A.F.: The microbial challenge to pulp regeneration. „Adv Dent Res.” 2011; 23: 285-9.
10. Lin L.M., Ricucci D., Huang G.T.: Regeneration of the dentine-pulp complex with revitalization/revascularization therapy: challenges and hopes. „Int Endod J.” 2014; 47: 713-24.
11. Wigler R., Kaufman A.Y., Lin S. et al.:Revascularization: a treatment for permanent teeth with necrotic pulp and incomplete root development. „J Endod.” 2013; 39: 319-26.
12. Law A.S.: Considerations for regeneration procedures. „J Endod.” 2013; 39: S44-56.
13. Lovelace T.W., Henry M.A., Hargreaves K.M., Diogenes A.: Evaluation of the delivery of mesenchymal stem cells into the root canal space of necrotic immature teeth after clinical regenerative endodontic procedure. „J Endod.” 2011; 37: 133-8.
14. Cehreli Z.C., Isbitiren B., Sara S., Erbas G.: Regenerative endodontic treatment (revascularization) of immature necrotic molars medicated with calcium hydroxide: a case series. „J Endod.” 2011; 37: 1327-30.
15. Miller E.K., Lee J.Y., Tawil P.Z. et al.:Emerging therapies for the management of traumatized immature permanenet incisors. „Pediatr Dent.” 2012; 34: 66-9.
16. Bezgin T., Yilmaz A.D., Celik B.N., Sonmez H.: Concentrated platelet rich plasma used in root canal revascularization; 2 case reports. „Int Endod J.” 2014; 47: 41-9.
17. Hargreaves K.M., Diogenes A., Teixeira F.B.: Paradigm lost: a perspective on the design and interpretation of regenerative endodontic research. „J Endod.” 2014; 40: S65-9.
18. Banchs F., Trope M.: Revascularization of immature permanent teeth with apical periodontitis: new treatment protocol? „J Endod.” 2004; 30: 196-200.
19. Ding R.Y., Cheung G.S., Chen J. et al.:Pulp revascularization of immature teeth with apical periodontitis: a clinical study. „J Endod.” 2009; 35: 745-9.
20. Reynolds K., Johnson J.D., Cohenca N.: Pulp revascularization of necrotic bilateral bicuspids using a modified novel technique to eliminate potential coronal discolouration: a case report. „Int Endod J.” 2009; 42: 84-92.
21. Nosrat A., Seifi A., Asgary S.: Regenerative endodontic treatment (revascularization) for necrotic immature permanent molars: a review and report of two cases with a new biomaterial. „J Endod.” 2011; 37: 562-7.
22. Lenzi R., Trope M.: Revitalization procedures in two traumatized incisors with different biological outcomes. „J Endod.” 2012; 38: 411-4.

23. Jeeruphan T., Jantarat J., Yanpiset K. et al.:Mahidol study 1: Comparison of radiographic and survival outcomes of immature teeth treated with either regenerative endodontic or apexification methods: a retrospective study. „J Endod.” 2012; 38: 1330-6.
24. Chen M.Y., Chen K.L., Chen C.A. et al.:Responses of immature permanent teeth with infected necrotic pulp tissue and apical periodontitis/abscess to revascularization procedures. „Int Endod J.” 2011; 45: 294-305.
25. Marending M., Stark W.J., Brunner T.J. et al.:Comparative assessment of time-related bioactive glass and calcium hydroxide effects on mechanical properties of human root dentin. „Dent Traumatol.” 2009; 25: 126-9.
26. Sahebi S., Moazami F, Abbott P.: The effects of short-term calcium hydroxide application on the strength of dentine. „Dent Traumatol.” 2010; 26: 43-6.
27. Yassen G.H., Chu T.M., Eckert G. et al.:Effect of medicaments used in endodontic regeneration technique on the chemical structure of human immature radicular dentin: an in vitro study. „J Endod.” 2013; 39: 269-73.
28. Yassen G.H., Vail M.M., Chu T.G. et al.:The effect of medicaments used in endodontic regeneration on root fracture and microhardness of radicular dentine. „Int Endod J.” 2013; 46: 688-95.
29. Sarkar N.K., Caicedo R., Ritwik P. et al.:Physicochemical basis of the biologic properties of mineral trioxide aggregate. „J Endod.” 2005; 31: 97-100.
30. El-Ma’aita A.M., Qualtrough A.J., Watts D.C.: The effect of smear layer on the push-out bond strength of root canal calcium silicate cements. „Dent Mater.” 2013; 29(7): 797-80.
31. Topçuoğlu H.S., Arslan H., Akçay M. et al.:The effect of medicaments used in endodontic regeneration technique on the dislocation resistance of mineral trioxide aggregate to root Canal dentine. „Int Endod J.” 2014; 46: 688-95.
32. Parirokh M., Torabinejad M.: Mineral trioxide aggregate: a comprehensive literature review-Part I: chemical, physical, and antibacterial properties. „J Endod.” 2010; 36: 16-27.
33. Shokouhinejad N., Nekoofar M.H., Iravani A. et al.:Effect of acidic environment on the push-out bond strength of mineral trioxide aggregate. „J Endod.” 2010; 36: 871-4.
34. Guneser M.B., Akbulut M.B., Eldeniz A.U.: Effect of various endodontic irrigants on the push-out bond strength of biodentine and conventional root perforation repair materials. „J Endod.” 2013; 39: 380-4.
35. Yassen G.H., Chu T.M., Gallant M.A. et al.: A novel approach to evaluate the effect of medicaments used in endodontic regeneration on root canal surface indentation. „Clin Oral Investig.” 2014; 18: 1569-75.
36. Reyes-Carmona J.F., Felippe M.S., Felippe W.T.: The biomineralization ability of mineral trioxide aggregate and Portland cement on dentin enhances the push-out strength. „J Endod.” 2010; 36: 286-91.
37. Hasheem A.A., Wannes Amin S.A.: The effect of acidity on dislodgment resistance of mineral trioxide aggregate and bioaggregate in furcation perforations. an in vitro comparative study, 2012; 38: 245-9.
38. Goracci C., Tavares A.U., Fabianelli A. et al.: The adhesion between fiber posts and root canal walls: comparison between microtensile and push-out bond strength measurements. „Eur J Oral Sci.” 2004; 112: 353-61.
39. Saghiri M.A., Shokouhinejad N., Lotfi M. et al.:Push-out bond strength of mineral trioxide aggregate in the presence of alkaline pH. „J Endod.” 2010; 36: 1856-9.
40. Yassen G.H., Sabrah A.H., Eckert G.J., Platt J.A.: Effect of different endodontic regeneration protocols on wettability, roughness, and chemical composition of surface dentin. „J Endod.” 2015; 41: 956-60.
41. Nerness A.Z., Ehrlich Y., Spolnik K. et al.:Effect of triple antibiotic paste with or without ethylenediaminetetraacetic acid on surface loss and surface roughness of radicular dentine. „Odontology” 2015. doi:10.1007/s10266-014-0191-0.
42. Kokubo T.: Surface chemistry of bioactive glass-ceramics. „J Non-Cryst Solids.” 1990; 120: 138-51.
43. Kokubo T.: Bioactive glass ceramics: properties and applications. „Biomaterials.” 1991;12:155-63.
44. Yuan H., Li Y., de Bruijn J.D. et al.:Tissue responses of calcium phosphate cement: a study in dogs. „Biomaterials.” 2000; 21: 1283-90.
45. Hachmeister D.R., Schindler W.G. et al.:The sealing ability and retention characteristics of mineral trioxide aggregate in a model of apexification. „J Endod.” 2002; 28: 386-90.
46. Reyes-Carmona J.F., Felippe M.S., Felippe W.T.: Biomineralization ability and interaction of mineral trioxide aggregate and white portland cement with dentin in a phosphate-containing fluid. „J Endod.” 2009; 35: 731-6.
47. Bidar M., Disfani R., Gharagozloo S. et al.:Medication with calcium hydroxide improved marginal adaptation of mineral trioxide aggregate apical barrier. „J Endod.” 2010; 36: 1679-82.
48. Berkhoff J.A., Chen P.B., Teixeira F.B., Diogenes A.: Evaluation of triple antibiotic paste removal by different irrigation procedures. J Endod. 2014; 40: 1172-7.
49. Minabe M., Takeuchi K., Kumada H., Umemoto T.: The effect of root conditioning with minocycline HCl in removing endotoxin from the roots of periodontally-involved teeth. „J Periodontol.” 1994; 65: 387-92.
50. Andreasen J.O., Munksgaard E.C., Bakland L.K.: Comparison of fracture resistance in root canals of immature sheep teeth after filling with calcium hydroxide or MTA. „Dent Traumatol.” 2006; 22: 154-6.
51. Hatibovic-Kofman S., Raimundo L., Zheng L. et al.:Fracture resistance and histological findings of immature teeth treated with mineral trioxide aggregate. „Dent Traumatol.” 2008; 24: 272-6.

Time-dependent effectiveness of the intracanal medicaments used for pulp revascularization on the dislocation resistance of MTA

Autorzy:

Tugba Turk¹, Beyza Ozisik¹, Berdan Aydin^2
1 Katedra Endodoncji, Wydział Stomatologii Uniwersytetu Ege w Izmirze (Turcja)
² Katedra Stomatologii Zachowawczej, Wydział Stomatologii Uniwersytetu Stanowego Illinois w Chicago (USA)

Streszczenie:
Celem badania była ocena wpływu leków dokanałowych stosowanych w celu rewaskularyzacji miazgi na odporność mineralnego agregatu trójtlenkowego (MTA) na przemieszczenia w zależności od czasu. (…) Należy starannie dobierać rodzaj i czas aplikacji leków dokanałowych używanych w celu rewaskularyzacji miazgi, by zapewnić maksymalny efekt przeciwbakteryjny, a równocześnie stworzyć sprzyjające środowisko zarówno dla przyczepności komórek macierzystych, jak i siły wiązania MTA.

Summary:
The aim of the present study was to evaluate the time-dependent effectiveness of the intracanal medicaments used in pulp revascularization on the dislocation resistance of mineral trioxide aggregate (MTA). (…) The type and the intracanal duration of medicaments used for pulp revascularization should be chosen carefully to provide maximum antimicrobial effect while creating a favorable environment both for stem cell attachment and MTA adhesion.