Współczesna higiena stomatologiczna

Rozmowa z  Mario Rui Araujo 

Kraktooth 2016, zorganizowany przez krakowski oddział PTSS, odbył się 4-6 listopada 2016 r. W konferencji uczestniczyło ponad 1200 studentów stomatologii, którzy przyjechali do Krakowa z całej Polski. Gościem specjalnym konferencji był Mario Rui Araujo, wybitny higienista stomatologiczny z Portugalii, który wygłosił wykład na temat innowacji w pracy z pacjentem stomatologicznym. Opowiedział w nim o sposobach komunikacji z pacjentem, dostosowanych do jego wieku oraz potrzeb, i konkretnych technikach pracy. Po entuzjastycznie przyjętej prelekcji Mario Rui Araujo znalazł czas, by podzielić się z nami spostrzeżeniami na temat pracy higienisty stomatologicznego.

Jak w nowoczesnym gabinecie dentystycznym powinien wyglądać efektywny podział ról między lekarzem stomatologiem a higienistką stomatologiczną?

We współczesnym, bardzo wyspecjalizowanym świecie, ważne jest, aby każdy skupiał się na działaniach, w których posiada wysoką wiedzę oraz kompetencje. Biorąc pod uwagę liczbę zabiegów oraz gabinetów dentystycznych, higienistka stomatologiczna staje się obecnie niezastąpiona. Potrafi przeprowadzić szereg zabiegów higienizacyjnych oraz dostarczyć pacjentowi wiedzy na temat właściwych zachowań, nawyków i potrzeb związanych z prawidłową higieną jamy ustnej, a także stosownie zmotywować pacjentów do tych działań.

Obecnie higienistka jest wyspecjalizowana w efektywnej komunikacji i wpływaniu na zmianę nawyków, co może zapobiegać nawrotowi problemów pacjenta. Pełni ważną rolę w gabinecie stomatologicznym, wspiera lekarza dentystę w prowadzeniu pacjentów, zgodnie z efektywnymi praktykami stomatologicznymi.

Jak w praktyce powinna wyglądać efektywna współpraca higienistki i lekarza? Jak to wygląda w Portugalii?

Współpraca powinna być bardzo dobra, ponieważ mamy wspólny cel, wykonujemy uzupełniające się działania. Szczęśliwie dentyści zaczynają rozumieć, że higienistka nie jest dla nich konkurencją, ale partnerem w działaniu, że jest bardzo ważnym członkiem zespołu stomatologicznego. I to dzieje się już w Portugalii. Naszym największym problemem jest obecnie duża liczna higienistek stomatologicznych. Niektórzy eksperci twierdzą nawet, że jest ich za dużo. To w przyszłości może komplikować relację na linii lekarz – higienistka.

Jakie uprawnienia oraz zadania mają higienistki w Portugalii?

Rola i kompetencje higienistki są bardzo dobrze zdefiniowane i obejmują diagnozę schorzeń, wykonywanie badań RTG, zabiegów niechirurgicznych w schorzeniach przyzębia (skaling, wygładzanie powierzchni korzenia), uszczelnianie bruzd, polerowanie, wybielanie zdrowych zębów oraz działania edukacyjne.

Jakie umiejętności powinna mieć doskonała higienistka stomatologiczna?

Kształcenie w Portugalii obejmuje 3-letni program szkolny, który kończy się otrzymaniem tytułu licencjata. Higienistka musi posiadać kompetencje na poziomie wyższej uczelni akademickiej (wiedza, precyzja naukowa) oraz specjalistyczną wiedzę na temat zdrowia jamy ustnej, a także zdolności komunikacyjne, niezbędne do pracy z pacjentem.

Co jest pomocne w codziennej pracy z pacjentami?

Musisz lubić to, co robisz, być profesjonalistą, mieć wyobraźnię, być ludzkim, a będziesz najlepszym ekspertem w oczach swojego pacjenta.

Jakie narzędzia i akcesoria uważa pan za najbardziej pomocne?

Nie mógłbym już pracować bez nowoczesnych technologii. Kamery wewnątrzustne są najważniejszym narzędziem w mojej klinice, są niezastąpione w diagnozowaniu oraz komunikacji z pacjentem. Również nowoczesne szczoteczki elektryczne z mobilną aplikacją są bardzo cenne w efektywnej współpracy z pacjentem.

Jakie są pana doświadczenia w motywowaniu pacjentów do stosowania zaleceń i rekomendacji związanych z prawidłową higieną jamy ustnej?

Utrwalone zachowania i nawyki trudno zmienić. Dlatego wykonywanie naszego zawodu nie jest łatwe. Musimy bardzo się starać i mocno z pacjentami nad tym pracować. I chodzi tutaj nie o podstawową higienę jamy ustnej, bo ta jest łatwa. Prawie każdy pacjent szczotkuje zęby. Trudność stanowi przekonanie pacjenta, aby robił to właściwie, z uwzględnieniem wszystkich powierzchni zęba oraz przestrzeni między zębami. Ale jeśli uda nam się zmienić percepcję pacjenta w kwestii potrzeb jego jamy ustnej i uzębienia, rezultaty zazwyczaj są doskonałe i bezpośrednio wpływają na poprawę zdrowia jamy ustnej oraz jakość jego życia.

Jakie jest pana zdanie na temat nowych rozwiązań w nowoczesnych szczotkach elektrycznych, jak na przykład aplikacje na telefon czy zewnętrzne wyświetlacze?

Żyjemy w czasach nowych technologii. Młode pokolenie pacjentów potrzebuje nowych technik, także motywujących do dbania o higienę jamy ustnej. Stosowanie nowych rozwiązań mobilnych w celach edukacyjnych jest doskonałą strategią, to sposób na dotarcie do nich za pomocą języka, którym na co dzień się posługują. To żadne odkrycie, to po prostu dopasowanie się do współczesnego świata i potrzeb ludzi, które przynosi konkretne rezultaty.

Każda pomoc jest ważna. Pasty do zębów pełnią ważną funkcję, ponieważ zawierają fluorek (kluczowy w zapobieganiu próchnicy) oraz ze względu na fakt, że niektóre z nich przeciwdziałają formowaniu się płytki nazębnej. Niektóre fluorki (stabilizowany fluorek cyny) są bardzo ważne w prewencji próchnicy oraz działają przeciwbakteryjnie, co jest istotne przy zapobieganiu zapaleniu dziąseł.

Rozmawiała Jolanta Bylica

Mario Rui Araujo – absolwent kierunku higiena na uniwersytecie w Lizbonie, tytuł licencjata otrzymał na uniwersytecie w Waszyngtonie. Magister psychologii zdrowia, doktorant Uniwersytetu Lizbońskiego. Dyrektor kierunku higieny dentystycznej Alto Ave Health School (ISAVE) w Povoa do Lanhoso. Zaangażowany w programy z zakresu zdrowia publicznego. Naukowiec, specjalista z zakresu komunikacji z pacjentem. Mieszka w Caldas da Rainha, w Portugalii.

W swoim wykładzie podkreślił między innymi istotność wizualizacji problemów stomatologicznych w trakcie rozmowy i motywacji pacjenta przy użyciu kamer wewnątrzustnych i monitorów umieszczonych przy unicie dentystycznym. Szczegółowo omówił walory płynące z możliwości użycia szczoteczek, w tym elektrycznych, przez pacjenta w trakcie wizyty, co pozwala na zauważenie i korektę błędów popełnianych w trakcie szczotkowania zębów.

Mario Rui Araujo zwrócił ponadto uwagę na możliwość przeprowadzenia nowoczesnego instruktarzu higieny za pomocą aplikacji na smartfon, gdzie istnieje możliwość zapamiętania indywidualnych zaleceń co do częstości i sposobu szczotkowania zębów przez pacjenta. Dodatkowo aplikacja ułatwia monitorowanie osiągnięć pacjenta i usprawnia komunikację z nim oraz pozwala na skuteczniejsze zastosowanie technik motywacyjnych.

W trakcie wykładu można było również usłyszeć o takich funkcjach aplikacji jak „wykrywanie położenia” oraz „wyzwanie pielęgnacyjne”, które zostały opracowane, aby podnieść jakość szczotkowania oraz kontrolować stosowanie się pacjenta do zaleceń higienizacyjnych. Ciekawa osobowość wykładowcy, interesujący sposób prezentacji, wiele interaktywnych momentów oraz praktyczne techniki zostały entuzjastycznie przyjęte przez słuchaczy.