Wyzwania współczesnej stomatologii

Wywiad z prof. dr hab. n. med. Marią Chomyszyn-Gajewską, kierownikiem Katedry i Zakładu Periodontologii i Klinicznej Patologii Jamy Ustnej IS UJCM w Krakowie. Rozmawiała Anna Bętkowska-Bielach.

Fot. Magdalena Sroka

Jest Pani Profesor kierownikiem Katedry i Zakładu Periodontologii i Klinicznej Patologii Jamy Ustnej IS UJCM w Krakowie. Czym zajmuje się ta jednostka?

Katedra jest częścią uniwersytetu i jako taka wypełnia zadania statutowe, którym jest przede wszystkim kształcenie przeddyplomowe studentów kierunków stomatologii, medycyny, a także ostatnio dietetyki. Przy katedrze działa koło naukowe, którego członkowie biorą udział w różnego rodzaju projektach badawczych, prezentując wyniki na zjazdach krajowych i zagranicznych. W pracach katedry uczestniczą doktoranci, zarówno ci ze studiów doktoranckich, jak i „wolni strzelcy”, czyli lekarze dentyści zainteresowani pracą naukową, ale niebędący pracownikami ani studentami naszej uczelni. W zakładzie prowadzimy również szkolenie podyplomowe lekarzy specjalizujących się, organizujemy różnego rodzaju kursy medyczne i doskonalące. Oprócz wymienionych zadań, pracownicy zobowiązani są do prowadzenia badań i pisania prac naukowych, udziału w zjazdach krajowych i zagranicznych, a także leczenia pacjentów.

Jakie badania prowadzone są w katedrze?

W chwili obecnej katedra zajmuje się problemami związanymi z halitozą, z leczeniem chirurgicznym i niechirurgicznym chorób przyzębia, leczeniem uzupełniającym, takim jak terapia fotodynamiczna, ozono- i laseroterapia. Oceniani są także pacjenci z chorobami przyzębia i ogólnoustrojowymi oraz chorobami błony śluzowej jamy ustnej.

Jest Pani Profesor wojewódzkim konsultantem w dziedzinie stomatologii zachowawczej z endodoncją, jakie zadania stoją przed Panią Profesor?

Do zadań konsultanta wojewódzkiego należy przede wszystkim sprawowanie nadzoru nad lekarzami specjalizującymi się i miejscami akredytacyjnymi. Wydawane są także opinie na tematy zawodowe, na prośbę różnych instytucji.

Fot. Magdalena Sroka

Najczęściej są to przewlekłe postacie chorób przyzębia. Można spotkać postacie agresywne i sprawiające trudności w leczeniu, ale te znacznie rzadziej.

Jak ważna jest w takim razie profilaktyka? W jaki sposób promować ją w gabinecie?

Profilaktyka chorób przyzębia i błony śluzowej jamy ustnej jest bardzo ważnym elementem opieki nad pacjentem. Jest ona tańsza niż leczenie, mniej inwazyjna, często nie dopuszcza do wystąpienia tych chorób. Wymaga jednak większego nakładu czasu i pracy. Aby przyniosła rezultaty, pacjent musi być odpowiednio zmotywowany, rozumieć przyczynę stanu chorobowego i stosować się do zaleceń lekarza dentysty. Promowanie takich zachowań profilaktycznych można realizować w różny sposób: w gabinecie dentystycznym, w mediach (prasa, ulotki, radio, telewizja), poprzez pogadanki w instytucjach publicznych (matki w ciąży, przedszkola, szkoły itp.). Powinno się dostosować informacje do wieku pacjentów i ich potrzeb.

Wśród pacjentów, u których leczenie wymaga szczególnej uwagi, są palacze. Palenie papierosów może mieć zgubny wpływ na jamę ustną. Na czym powinna polegać odmienność w podejściu do tych pacjentów?

Palenie tytoniu to uporczywy nałóg i takiego pacjenta trzeba leczyć indywidualnie. Przede wszystkim należy prowadzić akcję zapobiegawczą i uświadamiać pacjentów od najmłodszych lat (informacje powinny być dostosowane do wieku). Poza tym lekarz dentysta, lecząc pacjenta, nie powinien zapominać o nakłanianiu i motywacji do zaprzestania palenia, i konsekwentnie do tego doprowadzić.

Jakie zależności istnieją pomiędzy chorobami sercowo-naczyniowymi, cukrzycą a chorobami przyzębia?

Wiele chorób ogólnoustrojowych, a szczególnie wymienione powyżej, ma wpływ na stan jamy ustnej, w tym przyzębia. Mają one m.in. podłoże zapalno-destrukcyjne, przebiegają przewlekle i powodują zmiany w tkankach organizmu, które umożliwiają łatwiejsze infekcje miejscowe i ogólnoustrojowe. Gojenie jest utrudnione i dotyczy to także tkanek przyzębia. Nieleczone zmiany w tkankach przyzębia są z kolei źródłem infekcji dla całego organizmu.

Wyzwaniem dla lekarza stomatologa może być także osoba z zaburzeniami krzepnięcia krwi. Jak postępować z takim pacjentem?

Pacjent z zaburzeniami krzepnięcia krwi nie stanowi zagrożenia w gabinecie stomatologicznym, jeżeli lekarz dentysta postępuje zgodnie ze standardami leczenia, a przede wszystkim przeprowadza dokładny wywiad lekarski i stomatologiczny oraz prowadzi rzetelną i drobiazgową dokumentację. Pacjent powinien być poinformowany o tym, jak ma się zachować po zabiegu, i w trudniejszych przypadkach mieć stały kontakt z lekarzem. Nie należy także zapominać o konsultacjach specjalistycznych.

Z jakimi problemami diagnostyczno-terapeutycznymi spotyka się Pani Profesor najczęściej?

Praktycznie ze wszystkimi. Oprócz rutynowego leczenia pacjentów, przeprowadzam wiele konsultacji z zakresu stomatologii zachowawczej i endodoncji, chorób przyzębia i błony śluzowej jamy ustnej, a nawet czasem protetyki.

W Polsce na otyłość choruje ponad 5 mln osób. Jaki wpływ ma ona na choroby przyzębia?

W Polsce ludzi otyłych i z nadwagą przybywa, na szczęście na razie nie tak szybko jak w innych krajach wysoko­rozwiniętych (jest to początkowo „choroba dobrobytu”, potem dochodzi do zmian w organizmie, które mogą być dziedziczone). U osób tych dochodzi do różnego rodzaju zmian patologicznych w tkankach, również tkankach przyzębia. Są one bardziej podatne na zmiany infekcyjno-degeneracyjne, a także trudniej zachodzi u nich gojenie. W związku z tym łatwiej o choroby przyzębia, a także mają one gorszy przebieg.

Jak ważna jest współpraca stomatologa z lekarzem specjalistą?

Lekarz dentysta powinien współpracować ze wszystkimi specjalnościami stomatologicznymi, medycznymi oraz pozamedycznymi, które pomogą w postawieniu odpowiedniej diagnozy, co z kolei pozwoli na wdrożenie skutecznego leczenia. Studenci stomatologii oraz medycyny są o tym informowani podczas studiów. Trzeba pamiętać, że lekarz dentysta może pierwszy zauważyć wiele objawów, zarówno w jamie ustnej, jak i poza nią, świadczących o chorobie ogólnoustrojowej. Wtedy należy skierować pacjenta do odpowiedniego specjalisty – stomatologa lub lekarza medycyny.

W ostatnim czasie wiele jest kontrowersji w temacie wprowadzenia obowiązku prowadzenia dokumentacji medycznej w postaci elektronicznej. Czy lekarze stomatolodzy są przygotowani na takie rozwiązanie?

Nie ma dokładnych informacji na temat sposobu, w jaki będzie ten obowiązek wprowadzany w życie. Może on stanowić zbyt duże obciążenie finansowe dla małych, jednoosobowych gabinetów, co spowoduje, że będą one zamykane.

Wraz z coraz większą świadomością pacjentów rośnie ich roszczeniowość, jak ustrzec się przed problemami prawnymi?

Nie zawsze można się ustrzec problemów prawnych. Trzeba jednak pamiętać o podstawowych zasadach, a mianowicie prowadzeniu dokładnej i rzetelnej dokumentacji, informowaniu pacjenta o każdej naszej działalności, uzyskaniu pisemnej zgody na leczenie po przedstawieniu wariantów planu leczenia. Każde leczenie niesie za sobą ryzyko niepowodzenia i pacjent musi być o tym poinformowany.

Dziękuję za rozmowę.

Dziękuję. ​